Kol: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Wstęp) |
(uzupełnienia) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Kol''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Tomasz Sokołowski]] |
| − | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Tomasz Glowienke]], [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Kol'' (kol) | |
| − | + | |długość = 2,4 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 24 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | [[Tomasz Glowienke]] | + | |dieta = mięsożerny |
| − | | | + | |miejsce = [[Mongolia]] - Ajmak Południowogobijski |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Djadokhta]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|83.6|72.1}} | |
| − | + | {{Wiek|kampan|kampan}}<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | |- | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Mongolia]] - Ajmak Południowogobijski | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 48: | Linia 31: | ||
? [[Parvicursorinae]] | ? [[Parvicursorinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Kol.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Kol'' jako alwarezzauryda, który rozkopuje gniazdo termitów [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kol_ghuva.jpg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | |} | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Kol'' to [[rodzaj]] [[celurozaur]]a, który żył podczas późnej [[kreda|kredy]] na terenach obecnej południowej [[Mongolia|Mongolii]]. | ''Kol'' to [[rodzaj]] [[celurozaur]]a, który żył podczas późnej [[kreda|kredy]] na terenach obecnej południowej [[Mongolia|Mongolii]]. | ||
| Linia 60: | Linia 44: | ||
==Budowa i filogeneza== | ==Budowa i filogeneza== | ||
| − | ''Kol'' to przedstawiciel [[Parvicursorinae]] (Turner i in., [[2009]]; [[Alvarezsauroidea#Nesbitt_i_in..2C_2011|Nesbitt i in., 2011]]), co zostało podważone, gdyż może chodzić o [[owiraptorozaur]]a (Agnolin i in., [[2012]]). Budowa stopy kola nie różniła się zbytnio od tych u innych [[alwarezzauryd]]ów. Funkcje podporowe pełniły jedynie trzy palce, ponieważ pierwszy palec był stosunkowo niewielki, a piąty prawie zanikł. Każdy z pozostałych trzech palców (I, II i III) liczył o jeden paliczek więcej od poprzedniego. Samo śródstopie mierzyło 225 mm, wskazując iż ''Kol'' jest największym jak dotąd poznanym przedstawicielem [[Alvarezsauroidea]], o ile do niej należy. Zaawansowana budowa trzech najdłuższych kości śródstopia, które tworzą ''[[arctometatarsus]]'' dowodzi, że jest on bardziej [[zaawansowany]] od ''[[Alvarezsaurus]]'' i ''[[Patagonykus]]'' (zob. [[Arctometatarsus#Formy_.C5.9Br.C3.B3dstopia_u_celurozaur.C3.B3w_-_tabelka|formy śródstopia u celurozaurów - tabelka]]). | + | ''Kol'' to przedstawiciel [[Parvicursorinae]] (Turner i in., [[2009]]; [[Alvarezsauroidea#Nesbitt_i_in..2C_2011|Nesbitt i in., 2011]]), co zostało podważone, gdyż może chodzić o [[owiraptorozaur]]a (Agnolin i in., [[2012]]; Hartman i in., 2019). Budowa stopy kola nie różniła się zbytnio od tych u innych [[alwarezzauryd]]ów. Funkcje podporowe pełniły jedynie trzy palce, ponieważ pierwszy palec był stosunkowo niewielki, a piąty prawie zanikł. Każdy z pozostałych trzech palców (I, II i III) liczył o jeden paliczek więcej od poprzedniego. Samo śródstopie mierzyło 225 mm, wskazując iż ''Kol'' jest największym jak dotąd poznanym przedstawicielem [[Alvarezsauroidea]], o ile do niej należy. Zaawansowana budowa trzech najdłuższych kości śródstopia, które tworzą ''[[arctometatarsus]]'' dowodzi, że jest on bardziej [[zaawansowany]] od ''[[Alvarezsaurus]]'' i ''[[Patagonykus]]'' (zob. [[Arctometatarsus#Formy_.C5.9Br.C3.B3dstopia_u_celurozaur.C3.B3w_-_tabelka|formy śródstopia u celurozaurów - tabelka]]). Averianov i Lopatin (2022) uznali, że opisywany dinozaur nie należy do [[klad]]u [[Alvarezsauridae]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 67: | Linia 51: | ||
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Kol''}} | |
| − | | [[Turner]], [[Nesbitt]] i [[Norell]], [[2009]] | + | | {{Kpt| [[Turner]], [[Nesbitt]] i [[Norell]]}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''K. ghuva''}} | |
| − | | | + | | {{Kpt|Turner, Nesbitt i Norell}}, 2009 |
|} | |} | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
<small>Agnolin, F.L., Powell, J.E., Novas, F.E. & Kundrát, M. (2012) "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs" Cretaceous Research, doi: 10.1016/j.cretres.2011.11.014 | <small>Agnolin, F.L., Powell, J.E., Novas, F.E. & Kundrát, M. (2012) "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs" Cretaceous Research, doi: 10.1016/j.cretres.2011.11.014 | ||
| + | |||
| + | Averianov, A. O., & Lopatin, A. V. (2022). "A re-appraisal of ''Parvicursor remotus'' from the Late Cretaceous of Mongolia: implications for the phylogeny and taxonomy of alvarezsaurid theropod dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology, 19(16), 1097-1128. [[doi:10.1080/14772019.2021.2013965]] | ||
| + | |||
| + | Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W. R., Lomax, D. R., Lippincott, J., & Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ, 7, e7247. [[doi:10.7717/peerj.7247]] | ||
Nesbitt, S.J., Clarke, J.A., Turner, A.H. & Norell, M.A. (2011) "A small alvarezsaurid from the eastern Gobi Desert offers insight into evolutionary patterns in the Alvarezsauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(1), 144-153. DOI: 10.1080/02724634.2011.540053 | Nesbitt, S.J., Clarke, J.A., Turner, A.H. & Norell, M.A. (2011) "A small alvarezsaurid from the eastern Gobi Desert offers insight into evolutionary patterns in the Alvarezsauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(1), 144-153. DOI: 10.1080/02724634.2011.540053 | ||
| + | |||
| + | Mortimer, M (online) [https://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Kolghuva] | ||
Turner, A.H., Nesbitt, S.J. & Norell, M.A. (2009) "A Large Alvarezsaurid from the Cretaceous of Mongolia" American Museum Novitates, 3648, 1-14. | Turner, A.H., Nesbitt, S.J. & Norell, M.A. (2009) "A Large Alvarezsaurid from the Cretaceous of Mongolia" American Museum Novitates, 3648, 1-14. | ||
| − | + | <references/></small> | |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 88: | Linia 78: | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
[[Kategoria:Coelurosauria]] | [[Kategoria:Coelurosauria]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Azja]] | [[Kategoria:Azja]] | ||
[[Kategoria:Mongolia]] | [[Kategoria:Mongolia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:41, 3 mar 2023
| Autor: | Tomasz Sokołowski |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Tomasz Glowienke, Paweł Konarzewski |
| Kol (kol) | |
|---|---|
| Długość | 2,4 m [1] |
| Masa | 24 kg [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Mongolia - Ajmak Południowogobijski |
| Czas |
83,6 - 72,1 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Kol jako alwarezzauryda, który rozkopuje gniazdo termitów [1] | |
Wstęp
Kol to rodzaj celurozaura, który żył podczas późnej kredy na terenach obecnej południowej Mongolii.
Materiał kopalny
Holotyp odkryty w osadach piaskowca Ukhaa Tolgod oznaczony numerem IGM 100/2011 to: kompletna prawa "stopa" zawierająca dalszy fragment kości skokowej, kości śródstopia (I, II, III, IV i niekompletna V), paliczki oraz pazury.
Budowa i filogeneza
Kol to przedstawiciel Parvicursorinae (Turner i in., 2009; Nesbitt i in., 2011), co zostało podważone, gdyż może chodzić o owiraptorozaura (Agnolin i in., 2012; Hartman i in., 2019). Budowa stopy kola nie różniła się zbytnio od tych u innych alwarezzaurydów. Funkcje podporowe pełniły jedynie trzy palce, ponieważ pierwszy palec był stosunkowo niewielki, a piąty prawie zanikł. Każdy z pozostałych trzech palców (I, II i III) liczył o jeden paliczek więcej od poprzedniego. Samo śródstopie mierzyło 225 mm, wskazując iż Kol jest największym jak dotąd poznanym przedstawicielem Alvarezsauroidea, o ile do niej należy. Zaawansowana budowa trzech najdłuższych kości śródstopia, które tworzą arctometatarsus dowodzi, że jest on bardziej zaawansowany od Alvarezsaurus i Patagonykus (zob. formy śródstopia u celurozaurów - tabelka). Averianov i Lopatin (2022) uznali, że opisywany dinozaur nie należy do kladu Alvarezsauridae.
Etymologia
Nazwa tego dinozaura Kol ghuva pochodzi z języka mongolskiego i oznacza "piękna stopa" (kol - stopa, ghuva - piękny).
Spis gatunków
| Kol | Turner, Nesbitt i Norell, 2009 |
| K. ghuva | Turner, Nesbitt i Norell, 2009 |
Bibliografia
Agnolin, F.L., Powell, J.E., Novas, F.E. & Kundrát, M. (2012) "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs" Cretaceous Research, doi: 10.1016/j.cretres.2011.11.014
Averianov, A. O., & Lopatin, A. V. (2022). "A re-appraisal of Parvicursor remotus from the Late Cretaceous of Mongolia: implications for the phylogeny and taxonomy of alvarezsaurid theropod dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology, 19(16), 1097-1128. doi:10.1080/14772019.2021.2013965
Hartman, S., Mortimer, M., Wahl, W. R., Lomax, D. R., Lippincott, J., & Lovelace, D. M. (2019). "A new paravian dinosaur from the Late Jurassic of North America supports a late acquisition of avian flight". PeerJ, 7, e7247. doi:10.7717/peerj.7247
Nesbitt, S.J., Clarke, J.A., Turner, A.H. & Norell, M.A. (2011) "A small alvarezsaurid from the eastern Gobi Desert offers insight into evolutionary patterns in the Alvarezsauroidea" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(1), 144-153. DOI: 10.1080/02724634.2011.540053
Mortimer, M (online) [2]
Turner, A.H., Nesbitt, S.J. & Norell, M.A. (2009) "A Large Alvarezsaurid from the Cretaceous of Mongolia" American Museum Novitates, 3648, 1-14.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kol_ghuva.jpg){kind=link}