Bahariasaurus

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Maciej Ziegler
Korekta: Marcin Szermański, Ti58, Paweł Konarzewski


Bahariasurus (bahariazaur)
Długość ok. 12 m
Dieta ? wszystkożerny/roślinożerny
Miejsce Egipt

(formacja Bahariya)


? Maroko

(grupa Kem Kem)

Czas
252 201,4 143,1
66

ok. 100-94 Ma
późna kreda (cenoman)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

? Ceratosauria

? Abelisauroidea

?? Noasauridae

Bahariasaurus vertebra.png
Schemat przedstawiający kręg Bahariasaurus (IPHG 1912 VIII 62).

Wstęp

Bahariasaurus to wielki, tajemniczy teropod, mogący być ceratozaurem żyjącym w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Afryki. Wszystkie skamieniałości należące bezsprzecznie do bahariazaura uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej.

Materiał kopalny

Znane są liczne skamieniałości z Egiptu należące do baharizaura. Trzy okazy mogą być syntypami a jeden z nich to możliwy holotyp (Stromer, 1934):

  • IPHG 1922 X 47, mogący być holotypem - obecnie zniszczony, niekompletny szkielet, na który składały się 2 kręgi grzbietowe (200 i ok. 180 mm), łuk neuralny, fragment żebra, 3 kręgi krzyżowe (ok. 135 mm, ok. 120 mm, ok. 120 mm) kość łonowa (1030 mm) i proksymalna część kości kulszowej.
  • IPHG 1922 X 48 - obecnie zniszczone, fragmentaryczne szkielety: jeden zawiera kręgi a drugi kość łonową.

Istnieją również inne okazy, które wykazują dużą zgodność morfologiczną z materiałem syntypowym, co pozwala na ich przypisanie do Bahariasaurus z dużym prawdopodobieństwem:

  • IPHG 1912 VIII 62 - prawdopodobnie największy osobnik Bahariasaurus, obejmuje częściową kość biodrową, proksymalną część kości łonowej, łuk nerwowy kręgu z regionu szyjno-grzbietowego, trzon przedniego kręgu ogonowego, środkowy kręg ogonowy i trzy niekompletne tylne kręgi grzbietowe - te ostatnie, mierząc nawet 22.5 cm są najdłuższymi kręgami grzbietowymi wśród znanych teropodów
  • IPHG 1911 XII 23 - proksymalna część prawej kości kulszowej
  • IPHG 1912 VIII 74 - proksymalna część lewej kości kulszowej
  • IPHG 1912 VIII 83 - dwa środkowe kręgi ogonowe
  • IPHG 1912 VIII 60 - 9 niekompletnych kręgów (przynajmniej 8 z nich to kręgi ogonowe), kość krucza i kość łopatkowa
  • ?IPHG 1912 VIII 81 - kość łonowa uznana przez Stromera za pochodzącą od młodocianego osobnika
  • IPHG 1912 VIII 82 - kość kulszowa młodocianego osobnika, oryginalnie uznana przez Stromera za kość łonową niezidentyfikowanego teropoda

Cau i Paterna (2025) uważają, że holotyp Deltadromeus (SGM Din-2 - niekompletny szkielet) jest w rzeczywistości niedojrzałym Bahariasurus.

Medeiros i Schultz (2002) uważali, że prawdopodobny trzon kręgu ogonowego z wczesnego cenomanu północno-wschodniej Brazylii (formacja Alcântara wykazuje podobieństwa do bahariazaura i oznaczyli jako cf. Bahariasaurus sp. Jak zauważyli Candeiro i współpracownicy (2011), trzon ten jest bardziej podobny do młodocianego zauropoda niż teropoda, dlatego sądzą, że obecność Bahariasaurus w Brazylii jest mało prawdopodobna.

Synonimika i filogeneza

Część materiału zaliczonego do Bahariasaurus była uważana za należącą do Deltadromeus (Carrano i Sampson, 2008), sugerowano również, że są to synonimy (np. Cau i Paterna, 2025). Status taksonomiczny i pozycja filogenetyczna Bahariasaurus są obecnie niejasne (por. np. Chiarenza i Cau, 2016; Motta i in., 2016; Mortimer, online 2014; online 2016). Porównanie utrudnia znikoma ilość materiału (w przypadku B. ingens zostały jedynie rysunki Stromera) i kiepski stan zachowania holotypu Deltadromeus.

Rauhut (1995) uznał bahariazaura za przedstawiciela Carcharodontosauridae, natomiast Chure (2000) za tyranozauroida, lecz oba przyporządkowania są raczej mało przekonujące (Mortimer, online 2016). Kręgi krzyżowe wykazują budowę typową dla abelizaurów (Carrano i Sampson, 2008) - zostało to podważone przez Mortimera (online 2016), który wskazuje, że Bahariasaurus jest diagnostycznym tetanurem.

Motta i in. (2016) sugerują na podstawie podobieństw w budowie kręgów, że Deltadromeus tworzy wraz z Bahariasaurus, Aoniraptor i być może nienazwaną formą z dwupalczastymi dłońmi z późnej kredy Patagonii (obecnie znaną jako Gualicho) klad niemegaraptorydowych megaraptorów w ramach Tyrannosauroidea.

Cau (2024) przeprowadził obszerną analizę filogenetyczną w której ujął prawdopodobny okaz typowy (IPHG 1922 X 47) bahariazaura. Omawiany dinozaur uplasował się w obrębie Abelisauroidea. Rok później, Cau i Paterna uznali Deltadromeus za synonim Bahariasaurus, opierając się na podobieństwach w dystalnej części kości kulszowej. Badacze stwierdzili również że różnice między Bahariasaurus, a Deltadromeus wynikały ze zmienności osobniczej oraz wieku osobników, gdyż holotyp deltadroma był niedojrzały. Badacze przeprowadzili kolejną analizę filogenetyczną, w której zakodowali wszystkie znane osobniki przypisywane Bahariasaurus, holotyp Deltadromeus, a także dużą kość udową (IPHG 1912 VIII 69), strzałkową (IPHG 1912 VIII 70) i ?niepowiązaną kość ramienną (IPHG 1912 VIII 177) jako jeden takson. Taka agregacja danych również uplasowała bahariazaura w obrębie Abelisauroidea.

Budowa

Bahariasurus mógł ogólną budową mógł przypominać pozostałe noazaurydy, jeśli rzeczywiście nim był. Był to największy znany ceratozaur ze smukłymi kończynami (o ile taka interpretacja jest prawidłowa). Według Cau i Paterny (2025) Bahariasurus wykazywał kilka cech zbieżnych z ornitomimozaurami. Cechą charakterystyczną omawianego rodzaju były otwory pneumatyczne w kręgach krzyżowych (Stromer, 1934).

Spis gatunków

Bahariasaurus Stromer, 1934
?= Deltadromeus Sereno, Dutheil, Iarochene, Larsson, Lyon, Magwene, Sidor, Varricchio i Wilson, 1996
B. ingens Stromer, 1934
?= Deltadromeus agilis Sereno, Dutheil, Iarochene, Larsson, Lyon, Magwene, Sidor, Varricchio i Wilson, 1996

Bibliografia

Candeiro, C. R. A., Fanti, F., Therrien, F., & Lamanna, M. C. (2011). "Continental fossil vertebrates from the mid-Cretaceous (Albian–Cenomanian) Alcântara Formation, Brazil, and their relationship with contemporaneous faunas from North Africa". Journal of African Earth Sciences, 60(3), 79-92. doi:10.1016/j.jafrearsci.2011.02.004

Carrano, M. T., & Sampson, S. D. (2008). "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)". Journal of Systematic Palaeontology, 6, 183-236. doi:10.1017/S1477201907002246

Cau, A. (2024). "A unified framework for predatory dinosaur macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1): 1-19. doi:10.4435/BSPI.2024.08

Cau, A., & Paterna, A. (2025). "Beyond the Stromer's Riddle: the impact of lumping and splitting hypotheses on the systematics of the giant predatory dinosaurs from northern Africa". Ital. J. Geosci., 144(2), XX-XX, doi:10.3301/IJG.2025.10

Chiarenza, A. A., & Cau, A. (2016) "A large abelisaurid (Dinosauria, Theropoda) from Morocco and comments on the Cenomanian theropods from North Africa". PeerJ, 4, e1754. doi:doi.org/10.7717/peerj.1754

Medeiros, M. A., & Schultz, C. L. (2002). "A fauna dinossauriana da Laje do Coringa, Cretáceo médio do Nordeste do Brasil". Arquivos do Museu Nacional 60 (3), 155-162. [1]

Motta, M. J., Aranciaga Rolando, A. M., Rozadilla, S., Agnolín, F .E., Chimento, N.R., Brissón Egli, F., & Novas, F. E. (2016) "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 71, 231-253.

Sereno, P. C., Dutheil, D. B., Iarochene, M., Larsson, H. C., Lyon, G. H., Magwene, P. M., Sidor, C. A., Varricchio, D. J., & Wilson, J. A. (1996). "Predatory dinosaurs from the Sahara and Late Cretaceous faunal differentiation". Science, 272(5264), 986-991. doi:10.1126/science.272.5264.986

Stromer, E. (1934). "Ergebnisse der Forschungsreisen Prof. E. Stromers in den Wüsten Ägyptens. II. Wirbeltier-Reste der Baharije-Stufe (unterstes Cenoman)." 13. Dinosauria. Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-naturwissenschaftliche Abteilung n.f., 22: 1–79.

Mortimer, online 2014 http://theropoddatabase.blogspot.com/2014/09/no-giant-egyptian-deltadromeus.html

Mortimer, online 2016 https://theropoddatabase.github.io/Megalosauroidea.htm#Bahariasaurusingens