Manipulonyx

Autor:

Michał Siedlecki

---

Manipulonyx (manipulonyks)
Dieta	prawdopodobnie owadożerny/jajożerny
Miejsce	Mongolia - Ajmak gobijsko-ałtajski (formacja Nemegt - Hermiin Tsav)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 72,1-69 Ma późna kreda (wczesny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Alvarezsauroidea Alvarezsauridae Parvicursorinae
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Connor Ashbridge. [2]

Wstęp

Manipulonyx to rodzaj niewielkiego alwarezzauryda z grupy parwikursorynów żyjący na terenie dzisiejszej Mongolii pod koniec epoki późnej kredy. Znany jest z najlepiej zachowanej dłoni wśród przedstawicieli tego kladu.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu Manipulonyx reshetovi Na biało oznaczono zachowane kości, bądź ich fragmenty, a na szaro zaznaczono niezachowane elementy kości. Autor: SlvrHwk [1]

Holotyp (PIN 3142/364) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy składający się z fragmentów kręgosłupa (dwóch kręgów szyjnych, jednego kr. grzbietowego, pięciu kr. krzyżowych oraz pięciu kr. ogonowych), lewej kości łopatkowo-kruczej, częściowych kończyn przednich (w tym bardzo dobrze zachowane "dłonie"), fragmentów miednicy oraz fragmentarycznych kończyn tylnych. Okaz ten został znaleziony w osadach stanowiska Hermiin Tsav należących do formacji Nemegt.

Budowa i paleobiologia

Manipulonyks wyglądem przypominał prawdopodobnie innych przedstawicieli parwikursorynów, takich jak jakulinyk, czy szuwuja. Odróżniał się od nich unikalną kombinacją detali kości kończyn przednich, kości biodrowej oraz kości kończyn tylnych. Bardzo dobrze zachowana dłoń tego dinozaura wskazuje, że oprócz charakterystycznego długiego drugiego palca, rodzaj ten (i być może też inne parwikursoryny) posiadały też dwa krótsze palce (trzeci i czwarty) również kończące się ostro zakrzywionym paliczkiem.

Manipulonyks prawdopodobnie był szybkobiegającym wszystkożercą, mogącym polować na różne owady, ale również za pomocą swych kończyn przednich zabierać jaja innych dinozaurów i się nimi pożywiać.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "manipulujący pazur" (od łacińskiego słowa manipulare ["manipulować", "obsługiwać"] oraz greckiego wyrazu onyx ["pazur]), co odnosi się do zdolności kończyn przednich tego dinozaura. Epitet gatunkowy upamiętnia radzieckiego paleontologa V. Yu Reszetowa, który odkrył szczątki omawianego rodzaju podczas wykopalisk na pustyni Gobi w 1979 roku.

Spis gatunków

Manipulonyx	Averianov, Lopatin i Atuchin, 2025
M. reshetovi	Averianov, Lopatin i Atuchin, 2025

Bibliografia

Averianov, A. O.; Lopatin, A. V.; Atuchin, A. A. (2025). "Forelimb structure and function in a new Late Cretaceous parvicursorine theropod dinosaur from Mongolia". Proceedings of the Zoological Institute of the Russian Academy of Sciences. 329 (4): 382–408. doi:10.31610/trudyzin/2025.329.4.382.