Chungkingosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Sokołowski | Dawid Mazurek |
| Chungkingosaurus (czungkingozaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 2,7-3,7 m |
| Masa: | ok. 160-590 kg |
| Miejsce występowania: | Chiny - prowincja Syczuan
(górna część formacji Shaximiao) |
| Czas występowania | 164,7-155,7 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Chungkingosaurus to rodzaj stegozaura, którego szczątki odnaleziono w osadach jurajskiej formacji Shaximiao leżącej na terenach prowincji Syczuan. Formacja ta jest datowana na późną jurę (najprawdopodobniej oksford). Z kolei Li i in. (2011) uważają, że Chungkingosaurus jest starszy, niż dotąd sądzono. Wg nich pochodzi ze środkowej, a nie późnej jury (kelowej).
Gatunek typowy, Chungkingosaurus jiangbeiensis, został opisany przez Donga, Zhou i Zhanga w 1983 roku. Paul (2010) sugeruje, że (tak jak Chialingosaurus) może to być młodociany osobnik gatunku Tuojiangosaurus multispinus, chociaż wg Galtona i Upchurcha (2004) uważają (przynajmniej holotyp) za osobnika dorosłego (adult). Maidment i Wei (2006) oraz Maidment i in. (2008) uważają go za jeden z trzech (spośród siedmiu) ważnych taksonów stegozaurów z późnej jury Chin.
Inny znany gatunek, Chungkingosaurus sp., nie został jeszcze formalnie opisany.
Materiał kopalny
Holotyp CV 206 to (?dorosły), niekompletny szkielet zawierający: przednią część czaszki, 10 kręgów grzbietowych, 25 kręgów ogonowych, dystalną część kości ramiennej, 3 kości śródstopia, blok biodrowo-krzyżowy, kość kulszową i łonową, obie kości udowe, kość piszczelową i strzałkową oraz 5 elementów pancerza grzbietowego.
Materiał przypisany:
CV 207: blok biodrowo-krzyżowy i częściowa kość kulszowa.
CV 205: uszkodzony kręg krzyżowy, 4 kręgi ogonowe, prawa kość ramienna i obie kości udowe.
CV 208: tylny kręg ogonowy z szewronami i 3 pary wyrostków dermalnych.
Zhou i Zhang (1983) oraz Dong (1990) sugerują, że każdy z tych przypisanych osobników może reprezentować nowy gatunek Chungkingosaurus.
Diagnoza (za Maidment i Wei, 2006)
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Chungkingosaurus różni się od wszystkich innych stegozaurów posiadaniem następujących unikatowych cech: żebra krzyżowe są ustawione silnie tylnobocznie. Przednie wyrostki kości biodrowej nie odbiegają silnie od płaszczyzny przystrzałkowej.
Budowa
Czungkingozaur jest jednym z najmniejszych stegozaurów. Budowa jego kości ramiennej (humerus) była prymitywna. Posiadał raczej wysoką, wąską czaszkę oraz duże, ciężkie kostne płyty. Jak wszystkie stegozaury, również Chungkingosaurus był roślinożercą. Co ciekawe, ogon z kolcami zachowany jest w pozycji sugerującej całkowitą liczbę kolców na 5.
Jego kość biodrowa (ilium) mierzy 51,6 cm długości, co przy długości tej samej kości u Tuojiangosaurus (CV 209/210 - 124,8 cm) i Wuerhosaurus (111,6 cm - wartość szacowana) to bardzo niewiele, jeżeli mamy rzeczywiście do czynienia z osobnikiem dorosłym. Mógł zatem dorastać do ok. 2,7-3,7 m długości i ok. 160-590 kg.
Pozycja systematyczna
Na przestrzeni lat ukazało się kilka analiz stegozaurów, które różnią się od siebie wynikami w zakresie umieszczenia czungkingozaura w odpowiedniej grupie systematycznej: Carpenter i in. (2001) uznają go za bazalnego stegozaura. Galton i Upchurch (2004) uważają go za najbardziej bazalnego przedstawiciela Stegosaurinae, a Escaso i in. (2007) za bardziej zaawansowanego stegozaura niż Kentrosaurus. Nowsze badania (Maidment i in., 2008) uważają go za członka Huayangosauridae (klad zrzeszający stegozaury bliżej spokrewnione z Huayangosaurus niż z Stegosaurus).
Środowisko życia
Chungkingosaurus jest jednym z wielu stegozaurów znanych z górnej części formacji Shaximiao. Jego pobratymcami były: Gigantspinosaurus, Jiangjunosaurus, Tuojiangosaurus i niepewny rodzaj Chialingosaurus.
W formacji tej znaleziono też wiele gatunków zauropodów zaliczanych do rodzajów Mamenchisaurus i Omeisaurus oraz tajemniczego dinozaura ptasiomiednicznego Gongbusaurus. Czołowymi drapieżnikami był wtedy sinraptorydy Yangchuanosaurus, Sinraptor oraz nieco mniejszy Xuanhanosaurus.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Chungkingosaurus znaczy "jaszczur z Chongqing" - miasta, nieopodal którego natknięto się na jego pierwsze skamieniałości w 1977 roku. Epitet gatunkowy jiangbeiensis odnosi się do rejonu Jiangbei.
Spis gatunków
| Chungkingosaurus | Dong, Zhou & Zhang, 1983 | |
| Chungkingosaurus jiangbeiensis | Dong, Zhou & Zhang, 1983 | |
| = Chungkingosaurus "giganticus" | Ulansky, 2014 vide Galton & Carpenter, 2016 | (nomen nudum) |
| = Chungkingosaurus "magnus" | Ulansky, 2014 vide Galton & Carpenter, 2016 | (nomen nudum) |
Bibliografia
Galton, P.M. & Upchurch, P. (2004) "Stegosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (ed) "The Dinosauria (2nd edition)" University of California Press, Berkeley, 343–362
Li, K., Liu, J., Yang, C. & Hu, F. (2011) "Dinosaur assemblages from the Middle Jurassic Shaximiao Formation and Chuanjie Formation in the Sichuan-Yunnan Basin, China". Volumina Jurassica, 21-42
Maidment, S.C.R. & G. Wei (2006) "A review of the Late Jurassic stegosaurs (Dinosauria, Stegosauria) from the People’s Republic of China". Geol. Mag. 143 (5), 2006, pp. 621–634. doi:10.1017/S0016756806002500
Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459
Maidment, S.C.R. (2010) "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships". Swiss Geological Society. DOI 10.1007/s00015-010-0023-3
Mateus, O., Maidment, S.C.R. & Christiansen, N.A. (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B doi: 10.1098/rspb.2008.1909
http://en.wikipedia.org/wiki/Dashanpu_Formation
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
