Phuwiangvenator: Różnice pomiędzy wersjami
m (Samathi i in., 2023) |
m |
||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
|miejsce = [[Tajlandia]] - prowincja Khon Kaen | |miejsce = [[Tajlandia]] - prowincja Khon Kaen | ||
<small>([[formacja]] [[Sao Khua]])</small> | <small>([[formacja]] [[Sao Khua]])</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|133.6|132.1}} |
| − | ok. | + | ok. 133,6-132,1 [[Ma]] <ref>Tucker, R. T., Hyland, E. G., Gates, T. A., King, M. R., Roberts, E. M., Foley, E. K., Berdnt, D., Hanta, R., Khansubha, S. -O., Aswasereelert, W., & Zanno, L. E. (2022). "Age, depositional history, and paleoclimatic setting of Early Cretaceous dinosaur assemblages from the Sao Khua Formation (Khorat Group), Thailand". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 601, 111107 [[doi:10.1016/j.palaeo.2022.111107]]</ref><br> |
| − | <small>[[wczesna kreda]] ( | + | <small>[[wczesna kreda]] ([[walanżyn]] - [[hoteryw]])</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| + | |||
| + | [[Saurischia]] | ||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| Linia 23: | Linia 25: | ||
[[Megaraptora]] (zob. tekst) | [[Megaraptora]] (zob. tekst) | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Phuwiangvenator Hands.png |
| − | |podpis = | + | |podpis = Kości dłoni [[holotyp]]u ''Phuwiangovenator''. Źródło: Samathi i in., 2019 [https://www.app.pan.pl/article/item/app005402018.html] |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 43: | Linia 45: | ||
==Budowa, filogeneza i ważność== | ==Budowa, filogeneza i ważność== | ||
| − | ''Phuwiangvenator'' był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał raczej średnie rozmiary. Ogólne proporcje ciała były podobne jak u ''[[Australovenator]]'', który przypominał go również wielkością. Wyróżniały go cechy kręgów krzyżowych i III oraz IV kości śródstopia. Proporcje tylnych kończyn bardziej | + | [[Plik:Phuwiangvenator Feet.png|thumb|Kości stopy [[holotyp]]u ''Phuwiangovenator''. Źródło: Samathi i in., 2019 [https://www.app.pan.pl/article/item/app005402018.html].]] |
| + | ''Phuwiangvenator'' był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał raczej średnie rozmiary. Ogólne proporcje ciała były podobne jak u ''[[Australovenator]]'', który przypominał go również wielkością. Wyróżniały go cechy kręgów krzyżowych i III oraz IV kości śródstopia. Proporcje tylnych kończyn bardziej przypominały bazalne karcharodontozaury, jak ''[[Neovenator]]'', niż zaawansowane megaraptory i celurozaury. Wykazywał on mozaikę cech właściwych dla [[Allosauroidea|allozauroidów]] i celurozaurów (Samathi in., 2021). | ||
| − | Wg autorów opisu, ''Phuwiangvenator'' był przedstawicielem [[klad]]u [[Megaraptora]] | + | Wg autorów opisu, ''Phuwiangvenator'' był przedstawicielem [[klad]]u [[Megaraptora]] nienależącym do rodziny [[Megaraptoridae]]. Samathi i in. (2019) uznali megaraptory za [[Coelurosauria|celurozaury]], jednak pozycja filogenetyczna tych mięsożernych dinozaurów pozostaje kontrowersyjna. Mogły one być [[Carnosauria|karnozaurami]], [[takson bazalny|bazalnymi]] celorozaurami lub [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidami]]. |
Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że ''Phuwiangvenator'' może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od ''[[Siamotyrannus]]'' (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od ''[[Vayuraptor]]'' (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych). | Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że ''Phuwiangvenator'' może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od ''[[Siamotyrannus]]'' (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od ''[[Vayuraptor]]'' (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych). | ||
| Linia 67: | Linia 70: | ||
Samathi, A., Weluwanarak, .J, Duanyai, P., Kaikaew, S., Suteethorn, S. (2023). "An unusual metatarsal of theropod dinosaur from the lower cretaceous of Thailand: the first detailed study of paleopathology in Megaraptora". Historical Biology 1-7 [[doi:10.1080/08912963.2023.2166833]] | Samathi, A., Weluwanarak, .J, Duanyai, P., Kaikaew, S., Suteethorn, S. (2023). "An unusual metatarsal of theropod dinosaur from the lower cretaceous of Thailand: the first detailed study of paleopathology in Megaraptora". Historical Biology 1-7 [[doi:10.1080/08912963.2023.2166833]] | ||
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 79: | Linia 82: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Walanżyn]] |
| + | [[Kategoria:Hoteryw]] | ||
Aktualna wersja na dzień 17:53, 18 sty 2025
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Phuwiangvenator (fuwiangwenator) | |
|---|---|
| Długość | ok. 6 m |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Tajlandia - prowincja Khon Kaen |
| Czas |
ok. 133,6-132,1 Ma [1] |
| Systematyka | Dinosauria
Megaraptora (zob. tekst) |
 Kości dłoni holotypu Phuwiangovenator. Źródło: Samathi i in., 2019 [2] | |
Wstęp
Phuwiangvenator to rodzaj dosyć dużego teropoda z kladu Megaraptora żyjącego we wczesnej kredzie na obszarach dzisiejszej Tajlandii. Został on nazwany w 2019 r. przez Aduna Samathi i współpracowników, choć jego szczątki odkryto już w 1993 r.
Etymologia
Nazwa Phuwiangvenator pochodzi od gór Phu Wiang w Tajlandii oraz łacińskiego słowa venator („łowca”, „myśliwy”). Epitet gatunkowy honoruje Sudhama Yaemniyoma, geologa, który w 1976 r. odkrył pierwsze szczątki dinozaurów w Tajlandii.
Materiał kopalny
Holotyp (SM-PW9N) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kręg grzbietowy, trzy zrośnięte kręgi krzyżowe, kość śródręcza, paliczki i pazury dłoni, kości piszczelowe, k. piętową, kilka kości śródstopia i prawej stopy.
Materiał przypisany to okaz SM-PW9A (częściowy kręg szyjny i k. piętowa).
W 2021 r. Samathi i współpracownicy opisali nowy materiał, należący prawdopodobnie do tego samego osobnika, co holotyp. Obejmuje on niekompletną k. strzałkową i kości lewego oraz prawego śródstopia.
Budowa, filogeneza i ważność
Phuwiangvenator był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał raczej średnie rozmiary. Ogólne proporcje ciała były podobne jak u Australovenator, który przypominał go również wielkością. Wyróżniały go cechy kręgów krzyżowych i III oraz IV kości śródstopia. Proporcje tylnych kończyn bardziej przypominały bazalne karcharodontozaury, jak Neovenator, niż zaawansowane megaraptory i celurozaury. Wykazywał on mozaikę cech właściwych dla allozauroidów i celurozaurów (Samathi in., 2021).
Wg autorów opisu, Phuwiangvenator był przedstawicielem kladu Megaraptora nienależącym do rodziny Megaraptoridae. Samathi i in. (2019) uznali megaraptory za celurozaury, jednak pozycja filogenetyczna tych mięsożernych dinozaurów pozostaje kontrowersyjna. Mogły one być karnozaurami, bazalnymi celorozaurami lub tyranozauroidami.
Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że Phuwiangvenator może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od Siamotyrannus (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od Vayuraptor (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych).
Paleopatologia
Samathi i in. (2023) zbadali za pomocą tomografu komputerowego patologiczną kość śródstopia Phuwiangvenator. Wykazali oni, że nosiła ślady złamania typu podokostnowego, które polegało na niepełnym złamaniu kości, które nastąpiło tylko po jednej stronie i skręciło lub zniekształciło się w kierunku przeciwnym do siły, która wywołała uraz. Przyczyną mogło być nagłe zdarzenie np. przypadkowe uderzenie, kopnięcie twardego materiału, walka lub upadek na ziemię. Patologia pojawiła się, gdy teropod był młodocianym osobnikiem i zagoiła się w zdeformowanej formie z upływem czasu.
Spis gatunków
| Phuwiangvenator | Samathi, Chanthasit i Sander, 2019 |
| P. yaemniyomi | Samathi, Chanthasit i Sander, 2019 |
Bibliografia
Samathi, A., Chanthasit, P., Martin Sander, P. (2019). "Two new basal coelurosaurian theropod dinosaurs from the Lower Cretaceous Sao Khua Formation of Thailand". Acta Palaeontologica Polonica. 64 (2): 239–260. doi:10.4202/app.00540.201.
Samathi, A., Suravech, S., Nakorn, P. & Varavudh, S. (2021). "New material of Phuwiangvenator yaemniyomi (Dinosauria: Theropoda) from the type locality: implications for the early evolution of Megaraptora." Cretaceous Research (w druku) [[3]] [abstrakt]
Samathi, A., Weluwanarak, .J, Duanyai, P., Kaikaew, S., Suteethorn, S. (2023). "An unusual metatarsal of theropod dinosaur from the lower cretaceous of Thailand: the first detailed study of paleopathology in Megaraptora". Historical Biology 1-7 doi:10.1080/08912963.2023.2166833
- ↑ Tucker, R. T., Hyland, E. G., Gates, T. A., King, M. R., Roberts, E. M., Foley, E. K., Berdnt, D., Hanta, R., Khansubha, S. -O., Aswasereelert, W., & Zanno, L. E. (2022). "Age, depositional history, and paleoclimatic setting of Early Cretaceous dinosaur assemblages from the Sao Khua Formation (Khorat Group), Thailand". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 601, 111107 doi:10.1016/j.palaeo.2022.111107
