Huincul: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Dinozaury)
m (→‎Dinozaury)
 
(Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{Formacja
 
{{Formacja
 
  |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
 
  |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
−
  |Korekta                =  
+
  |Korekta                = [[Michał Siedlecki]]
 
  |nazwa                  = Formacja Huincul  
 
  |nazwa                  = Formacja Huincul  
 
  |wiek                  = {{Występowanie|97|93}}
 
  |wiek                  = {{Występowanie|97|93}}
Linia 31: Linia 31:
  
 
==Paleofauna==
 
==Paleofauna==
−
[[Plik:Huincul Formation Dinosauria Scale.svg|thumb|Porównanie wymiarów wybranych dinozaurów z formacji Huincul. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Huincul_Formation_Dinosauria_Scale.svg]]]
+
[[Plik:Sidersaura-2.jpg|thumb|Rekonstrukcja grupy [[Sidersaura|siderzaur]] oraz [[Meraxes|meraksesa]] w środowisku. Autor: Octavio2424 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sidersaura-2.jpg].]]
−
Fauna z formacji Huincul charakteryzowała się dużą niezwykle dużą różnorodność dinozaurów. Występowały w niej typowe grupy dinozaurów dla Argentyny na początku [[późna kreda|późnej kredy]]: [[Carcharodontosauridae|karcharodontozaurydy]], [[Abelisauridae|abelizaurydy]], [[Noasauridae|noazaurydy]], [[Megaraptora|megaraptory]], [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]], [[Titanosauria|tytanozaury]], oraz [[Ornithischia|dinozaury ptasiomiedniczne]]. Najliczniejszą grupą roślinożernych zauropodów były [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]]. Zapewne szczytowym drapieżnikiem w środowisku był ''[[Mapusaurus]]'', jednakże niewykluczone, że musiał on konkurować ze swoim mniejszym kuzynem ''[[Meraxes]]''. [[Abelizauryd]]y prawdopodobnie musiały ustępować większym [[karcharodontozauryd]]om i polowały na mniejsze ofiary. Możliwe, że jedynymi roślinożercami niezagrożonymi na ataki drapieżników były dorosłe osobniki ''[[Argentinosaurus]]''. Oprócz dinozaurów odnaleziono również szczątki krokodylomorfów, lepidozaurów oraz żółwi (Canale i in., 2023).
+
Fauna z formacji Huincul charakteryzowała się niezwykle dużą różnorodnością dinozaurów, szczególnie w jej dolnych warstwach. Występowały w niej typowe grupy dinozaurów dla Argentyny na początku [[późna kreda|późnej kredy]]: [[Carcharodontosauridae|karcharodontozaurydy]], [[Abelisauridae|abelizaurydy]], [[Noasauridae|noazaurydy]], [[Megaraptora|megaraptory]], [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]], [[Titanosauria|tytanozaury]], oraz [[Ornithischia|dinozaury ptasiomiedniczne]]. Najliczniejszą grupą roślinożernych zauropodów były [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]]. Zapewne szczytowym drapieżnikami były [[Carcharodontosauridae|karcharodontozaury]] i niewykluczone że ''[[Meraxes]]'' oraz ''[[Taurovenator]]'' mogły ze sobą konkurować. [[Mapusaurus|Mapuzaur]] mógł się dopiero pojawić po wymarciu swoich wspomnianych kuzynów, gdyż jest znany z młodszych warstw skalnych. [[Abelizauryd]]y prawdopodobnie musiały ustępować większym [[karcharodontozauryd]]om i polowały na mniejsze ofiary. Możliwe, że jedynymi roślinożercami niezagrożonymi na ataki drapieżników były dorosłe osobniki gigantycznych zauropodów jak ''[[Argentinosaurus]]'', ''[[Chucarosaurus]]'', ''[[Bustingorrytitan]]'', ''[[Choconsaurus]]'' czy ''[[Sidersaura]]''. Oprócz dinozaurów odnaleziono również szczątki krokodylomorfów, lepidozaurów oraz żółwi (Canale i in., 2023).
  
 
===Dinozaury===
 
===Dinozaury===
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
|-
 
|-
−
! colspan="4" align="center" |'''Dinozaury
+
! colspan="6" align="center" |'''Dinozaury
 
|-
 
|-
−
!Takson
+
!Takson  
 +
!Ogniwo
 +
!Miejsce odkrycia
 
!Materiał kopalny
 
!Materiał kopalny
 
!Komentarz
 
!Komentarz
Linia 45: Linia 47:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Aoniraptor|Aoniraptor libertatem]]''
+
''[[Aoniraptor|Aoniraptor libertatem]]'' <ref name="Motta2016"></ref><ref>Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. [[doi: 10.1038/s41598-022-09272-z]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA-Pv 804/1-25 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy młodego osobnika obejmujący niekompletny ostatni kręg krzyżowy, sześć przednich kręgów ogonowych, cztery środkowe kręgi ogonowe oraz pięć łuków neutralnych kręgów ogonowych
+
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 +
|
 +
MPCA-Pv 804/1-25 - kręgi
 
|
 
|
 
Prymitywny przedstawiciel [[Megaraptora]] uważany wcześniej za prawdopodobny synonim ''[[Gualicho]]''.
 
Prymitywny przedstawiciel [[Megaraptora]] uważany wcześniej za prawdopodobny synonim ''[[Gualicho]]''.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Argentinosaurus|Argentinosaurus huinculensis]]''
+
''[[Argentinosaurus|Argentinosaurus huinculensis]]'' <ref>Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). "Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina". Ameghiniana, 30(3), 271-282</ref>
 +
<hr>
 +
[[cf.]] ''[[Argentinosaurus]]'' <ref>Mazzetta, G. V., Christiansen, P. & Fariña, R. A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13</ref><ref>Carballido, J. L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I. A., Salgado, L., Garrido, A. C., Ramezani, J., Cúneo, N. R., & Krause, J. M. (2017). "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B, t. 284, nr art. 20171219. [[doi:10.1098/rspb.2017.1219]]</ref><ref>Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.</ref>
 
|
 
|
−
MCF-PVPH-1 - 7 kręgów grzbietowych (o siódmym doniósł Paul 2019), odcinek krzyżowy zawierający kręgi 1-5, z większością żeber (4) odcinka krzyżowego z lewej strony; duża część żebra z odcinka piersiowego, kość strzałkowa
+
górne
−
 
+
|
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Argentinosaurus'' mogą należeć również następujące okazy:
+
Las Overas
−
 
+
<hr>
−
MLP-DP 46-VIII-21-3 – fragment trzonu kości udowej
+
?
−
 
+
|
−
(nieznany nr okazu z MCF-PVPH - Museo Municipal „Carmen Funes”) - fragmentaryczny trzon kości udowej  
+
MCF-PVPH-1 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
 +
<hr>
 +
? MLP-DP 46-VIII-21-3 i MCF-PVPH# – fragmenty trzonu kości udowej  
 
|
 
|
 
Obecnie jest uważany za największego znanego nauce dinozaura jakikolwiek żył na Ziemi.
 
Obecnie jest uważany za największego znanego nauce dinozaura jakikolwiek żył na Ziemi.
Linia 67: Linia 77:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Bustingorrytitan|Bustingorrytitan shiva]]''
+
''[[Astigmasaura|Astigmasaura genuflexa]]'' <ref>Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2024). "Exploring rebbachisaurid hind-limb anatomy on the basis of a new articulated specimen from the Huincul Formation (upper Cenomanian) of Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Historical Biology, 1-17. [[doi:10.1080/08912963.2023.2268638]]</ref><ref name=Bellardini2025>Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2025). "Side by side with titans: a new rebbachisaurid dinosaur from the Huincul Formation (Upper Cenomanian) of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research. 106188. [[doi:10.1016%2Fj.cretres.2025.106188]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCH-Pv 59/1–40 - fragmentaryczny szkielet obejmujący prawą kość zębową, fragment zęba, szósty lub siódmy kręg grzbietowy, 2 przednie, środkowy i środkowo-tylny kręgi ogonowe, 2 łuki hemalne, obie łopatki, k. krucze i płyty mostka, lewą k. biodrową, lewy i prawy wyrostek biodrowy na k. biodrowej, prawą k. kulszową, obie k. ramieniowe i łokciowe, lewą k. promieniową, 5 prawych k. śródręcza (I-V), prawe k. udową i k. piszczelową, obie k. strzałkowe, lewą k. skokowa, 3 k. śródstopia (I, ?IV i V) oraz 3 prawe pazury stopy (I - III).
+
dolne
−
 
+
|
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Bustingorrytitan'' należą następujące okazy:
+
El Orejano
−
 
+
|
−
MMCH-Pv 60/1–6 - środkowo-tylny kręg szyjny, tylny kręg ogonowy, prawa k. łokciowa, k. śródręcza III, prawa k. udowa i lewa k. piszczelowa
+
MAU-Pv-EO-629 - tylna połowa szkieletu pozaczaszkowego
−
 
+
|
−
MMCH-Pv 61 - lewa k. udowa, najmniejszy z okazów
+
Jeden z nielicznych [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydów]] znanych z dobrze zachowanej obręczy miednicznej i kończyn tylnych.
−
 
+
|
−
MMCH-Pv 62 - prawa k. udowa i lewe k. piszczelowa i skokowa, największy z okazów
+
[[Plik:Astigmasaura genuflexa.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Bustingorrytitan|Bustingorrytitan shiva]]'' <ref>Simón, M. E. & Salgado, L. (2023). "A new gigantic titanosaurian sauropod from the early Late Cretaceous of Patagonia (Neuquén Province, Argentina)". Acta Palaeontologica Polonica 68 (4) [[doi:10.4202/app.01086.2023]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Villa El Chocón
 +
|
 +
4 osobniki
 
|
 
|
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z grupą [[Saltasauroidea]].
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z grupą [[Saltasauroidea]].
Linia 84: Linia 103:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Cathartesaura|Cathartesaura anaerobica]]''
+
''[[Cathartesaura|Cathartesaura anaerobica]]'' <ref name=Gallina2005>Gallina, P., & Apesteguía, S. (2005). "''Cathartesaura anaerobica'' gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales Nueva Serie, 7(2), 153-166.</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
La Buitrera
 
|
 
|
−
MPCA-232 to następujące skamieniałości pochodzące od pojedynczego osobnika: tylny kręg szyjny, kręg grzbietowy, 2 kręgi ogonowe (przedni i środkowy), lewa kość łopatkowa, lewa kość biodrowa(?) i prawa kość udowa. Do holotypu zaliczono również kolejny kręg grzbietowy i pojedynczą kość ramienną i śródstopia, ale są one kiepsko zachowane.
+
MPCA-232 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
[[Rebbachisauridae|Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Limaysaurus]]''.
 
[[Rebbachisauridae|Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Limaysaurus]]''.
Linia 93: Linia 116:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Chakisaurus|Chakisaurus nekul]]''
+
''[[Chakisaurus|Chakisaurus nekul]]'' <ref>Alvarez-Nogueira, R., Rozadilla, S., Agnolín, F.L., Garcia Marsà, J.A., Motta, M.J. & Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research. 105874 [[doi:10.1016/j.cretres.2024.105874]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 
|
 
|
−
MPCA Pv 816 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy obejmujący tylne części łuków kręgowych 12. i 13. kręgu grzbietowego, prawy wyrostek boczny z tylnej części kręgu grzbietowego (znajdującego się przed 12.), izolowany trzon kręgu grzbietowego, częściową kość krzyżową (obejmującą niekompletny trzon 5., niekompletne powierzchnie brzuszne kręgów 4. i 5. oraz prawie kompletny 6. kręg krzyżowy), 3 przednie (prawdopodobnie od 4. do 6.) kręgi ogonowe, 4 przednie kręgi ogonowe (znajdujące się po 6.), 5 tylnych kręgów ogonowych, bliższą część szewronu, krętarz główny lewej k. udowej, niekompletny tylny koniec prawej k. piszczelowej, przedni i tylny koniec lewej k. strzałkowej,, prawą k. piętową, i 2 paliczki (nie będące paliczkami pazurów) palca stopy IV
+
5 osobników
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Chakisaurus'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MPCA Pv 882 - 5 trzonów przednich kręgów grzbietowych, kompletna lewa k. ramieniowa i oba tylne końce k. udowych
 
−
 
 
−
MPCA Pv 823 - bliższa część prawej k. łokciowej
 
−
 
 
−
MPCA Pv 814 - 8 trzonów kręgów grzbietowych, 2 bliższe końce żeber, 2 bliższe końce szewronów, dalsza część prawej k. promieniowej, paliczek palca stopy IV-3 lub IV-4 oraz paliczek pazura stopy IV lub II
 
−
 
 
−
MPCN Pv 846 - prawdopodobnie czwarty kręg szyjny
 
 
|
 
|
 
Pierwszy znany [[Ornithischia|dinozaur ptasiomiedniczny]] z formacji Huincul.
 
Pierwszy znany [[Ornithischia|dinozaur ptasiomiedniczny]] z formacji Huincul.
Linia 112: Linia 129:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Choconsaurus|Choconsaurus bayleywilisi]]''
+
''[[Choconsaurus|Choconsaurus bayleywilisi]]'' <ref>Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2018). "A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina". Ameghiniana, 55(1), 1-29. [[doi:10.5710/AMGH.01.08.2017.3051]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Villa El Chocon
 
|
 
|
−
MMCh-PV 44 - prawie kompletny zestaw kręgów grzbietowych (bez piątego), prawa połowa obręczy barkowej i prawego śródręcza
+
wiele fragmentarycznych okazów
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Choconsaurus'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
lewa kość przedszczękowa, prawa zębowa, zęby (okazy MMCh-PV 80-92 i 111-112), kręgi szyjne, kręgi ogonowe, fragment żebra i łuk hemalny.
 
 
|
 
|
 
Bazalny tytanozaur mający pośrednią morfologię zębów między tytanozaurymorfami a eutytanozaurami.
 
Bazalny tytanozaur mający pośrednią morfologię zębów między tytanozaurymorfami a eutytanozaurami.
Linia 125: Linia 142:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Chucarosaurus|Chucarosaurus diripienda]]''
+
''[[Chucarosaurus|Chucarosaurus diripienda]]'' <ref>Agnolin, F.L., Gonzalez Riga, B.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Motta, M.J., Chimento, N.R., Novas, F.E. (2023). "A new gigant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Northwestern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105487]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCA PV 820 - kompletna lewa kość ramienna, częściowa lewa kość promieniowa, kompletna lewa kość śródręcza II, lewa kość kulszowa, częściowa lewa kość udowa i strzałkowa, częściowa prawa kość piszczelowa i częściowa nieokreślona kość śródręcza
+
dolne
−
 
+
|
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Chucharosaurus'' należą następujące okazy:
+
Pueblo Blanco Natural Reserve
−
 
+
|
−
MPCA PV 821 - lewa kość udowa i piszczelowa
+
2 osobniki
 
|
 
|
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z ''[[Notocolossus]]'' oraz grupą Lognkosauria.
 
Duży tytanozaur blisko spokrewniony z ''[[Notocolossus]]'' oraz grupą Lognkosauria.
Linia 138: Linia 155:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Gualicho|Gualicho shinyae]]''
+
''[[Cienciargentina|Cienciargentina sanchezi]]'' <ref> Simón, M. E., & Salgado, L. (2025). "New rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (upper Cenomanian-Turonian) of Villa El Chocón (Neuquén Province, Argentina)". Cretaceous Research. 106137. [[doi:10.1016/j.cretres.2025.106137]]</ref>
 
|
 
|
−
MPCN PV 0001 - kręgi grzbietowe oraz ogonowe, kości kończyn przednich oraz tylnych, żebra
+
dolne
 +
|
 +
Villa El Chocon
 +
|
 +
3 osobniki
 +
|
 +
Najbardziej prymitywny [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]].
 +
|
 +
[[Plik:Cienciargentina sanchezi.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Gualicho|Gualicho shinyae]]''
 +
<ref>Apesteguía, S., Smith, N. D., Valieri, R. J., & Makovicky, P. J. (2016). "An unusual new theropod with a didactyl manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". PLoS One, 11(7), e0157793. [[doi:10.1371/journal.pone.0157793]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 +
|
 +
MPCN PV 0001 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
Enigmatyczny [[teropod]] o niepewnej pozycji systematycznej.
 
Enigmatyczny [[teropod]] o niepewnej pozycji systematycznej.
Linia 147: Linia 182:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Huinculsaurus|Huinculsaurus montesi]]
+
''[[Huinculsaurus|Huinculsaurus montesi]]'' <ref>Baiano, M.A., Coria, R.A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104408]]</ref>
 +
|
 +
górne
 +
|
 +
Aguada Grande
 
|
 
|
−
MCF-PVPH-36 - trzy ostatnie kręgi grzbietowe oraz pierwszy i drugi kręg krzyżowy
+
MCF-PVPH-36 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
Jeden z najmłodszych znanych przedstawicieli [[Elaphrosaurinae]].
 
Jeden z najmłodszych znanych przedstawicieli [[Elaphrosaurinae]].
Linia 156: Linia 195:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Ilokelesia|Ilokelesia aguadagrandensis]]''
+
''[[Ilokelesia|Ilokelesia aguadagrandensis]]'' <ref>Coria, R.A., & Salgado, L. (2000) "A basal Abelisauria Novas 1992 (Theropoda-Ceratosauria) from the Cretaceous of Patagonia, Argentina" Gaia, 15, 89-102</ref>
 
|
 
|
−
PVPH-35 - prawa kość zaoczodołowa i kwadratowa, kłykieć potyliczny, dwa kręgi szyjne, tylny kręg grzbietowy, pięć środkowych kręgów ogonowych, trzy fragmentaryczne żebra szyjne, osiem łuków naczyniowych, osiem paliczków i dwa pazury tylnych kończyn
+
górne
 +
|
 +
Aguada Grande
 +
|
 +
PVPH-35 - niekompletny szkielet
 
|
 
|
 
Średniej wielkości przedstawiciel [[Abelisauridae]].
 
Średniej wielkości przedstawiciel [[Abelisauridae]].
 +
|
 +
[[Plik:Ilokelesiaaaa.jpg|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Limaysaurus|Limaysaurus tessonei]]''
+
''[[Mapusaurus|Mapusaurus roseae]]'' <ref>Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1), 71-118</ref>
−
|
 
−
MUCPv-153 - częściowy, artykułowany szkielet złożony z 2-óch kręgów krzyżowych, 6-ściu ogonowych, kości łonowej i kulszowej
 
−
|
 
−
Jego skamieniałości odnaleziono również w formacji [[Candeleros]] (okazy MUCPv-205 i MUCPv-206)
 
 
|
 
|
−
[[Plik:Limaysaurus mount.jpg|200px]]
+
górne
−
|-
 
 
|
 
|
−
''[[Mapusaurus|Mapusaurus roseae]]''
+
Cañadón del Gato
 
|
 
|
−
MCF-PVPH-108.1 - prawa kość nosowa
+
co najmniej 9 osobników
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Mapusaurus'' przypisuje się również szczątki co najmniej 9 osobników (w tym [[holotyp]] ''Taurovenator violantei'').
 
 
|
 
|
 
Gigantyczny [[karcharodontozauryd]] blisko spokrewniony z ''[[Giganotosaurus]]''.
 
Gigantyczny [[karcharodontozauryd]] blisko spokrewniony z ''[[Giganotosaurus]]''.
Linia 183: Linia 221:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Meraxes|Meraxes gigas]]''
+
''[[Meraxes|Meraxes gigas]]'' <ref>Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2022.05.057]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Las Campanas Creek
 
|
 
|
−
MMCh-PV 65 - prawie kompletna czaszka pozbawiona żuchwy, częściowe kończyny przednie, kość łopatkowo-krucza, fragmenty żeber, gastralia, kompletna miednica i całe kończyny tylne, fragmenty kręgów szyjnych i grzbietowych, kompletna kość krzyżowa oraz kilkanaście kręgów ogonowych
+
MMCh-PV 65 - dość kompletny szkielet
 
|
 
|
−
Najbardziej prymitywny przedstawiciel [[Giganotosaurini]]. W momencie śmierci ''[[Meraxes]]'' mógł mieć 39-53 lata, gdy dojrzałość szkieletową osiągnął mając 35-49 lata. Oszacowany wiek czyni go jednym z najstarszych znanych dużych dinozaurów drapieżnych.
+
Najbardziej prymitywny przedstawiciel [[Giganotosaurini]].
 
|
 
|
 
[[Plik:Life reconstruction of Meraxes gigas.png|200px]]
 
[[Plik:Life reconstruction of Meraxes gigas.png|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Overoraptor|Overoraptor chimentoi]]''
+
''[[Overoraptor|Overoraptor chimentoi]]'' <ref>Motta, M.J., Agnolín, F.L., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana". The Science of Nature. 107 (3): Article number 24. [[doi:10.1007/s00114-020-01682-1.]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 
|
 
|
−
MPCA-Pv 805 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kilka kręgów ogonowych, łopatkę, fragmenty miednicy oraz kilka kości przednich i tylnych kończyn
+
2 osobniki
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Overoraptor'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MPCA-Pv 818 - dwa paliczki dłoni, fragmenty miednicy i kilka kości kończyny tylnej
 
 
|
 
|
 
Niewielki przedstawiciel [[Paraves]] blisko spokrewniony z ''[[Rahonavis]]''.
 
Niewielki przedstawiciel [[Paraves]] blisko spokrewniony z ''[[Rahonavis]]''.
Linia 205: Linia 247:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Sidersaura|Sidersaura marae]]''
+
''[[Sidersaura|Sidersaura marae]]'' <ref> Lerzo, L. N., Gallina, P. A., Canale, J. I., Otero, A., Carballido, J. L., Apesteguía, S. & Makovicky, P. J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 [[doi:10.1080/08912963.2023.2297914]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Barda Atravesada de Las Campanas
 
|
 
|
−
MMCh-PV 70 - mózgoczaszka ze zrośniętym dachem czaszki i boczną ścianą mózgoczaszki, środkowa i tylna część grzbietowego wyrostka kolczystego i jego fragment, 14 kręgów ogonowych, 5 łuków hemalnych, część lewej łopatki, szypułka k. łonowej, obie k. piszczelowe, oba tylne końce k. strzałkowych, obie k. śródstopia I, przednie części lewych k. śródstopia II i III, tylne części prawych k. śródstopia II, III i IV, tylna część lewej k. śródstopia V, ba paliczki I-1, I-2, prawy paliczek I-3 oraz lewe paliczki pazurów 1 i 3
+
4 osobniki
−
 
 
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Sidersaura'' należą następujące okazy:
 
−
 
 
−
MMCh-PV 236 - kręgi krzyżowe lub ogonowe, środkowa i tylna część żebra grzbietowego, k. śródręcza IV i V, fragment obszaru panewki k. biodrowej, obie k. kulszowe, lewa k. kulszowa i część prawej, lewa k. udowa oraz lewa k. strzałkowa. Ponadto okaz ten obejmuje elementy jeszcze niewypreparowane: 3 łuki nerwowe kręgów krzyżowych, 8 kręgów ogonowych, prawa k. udowa, lewa k. piszczelowa, prawa k. strzałkowa i prawa k. śródstopia IV?
 
−
 
 
−
MMCh-PV 307- fragmentaryczna lewa k. strzałkowa
 
−
 
 
−
MMCh-PV 309 - trzon kręgu grzbietowego
 
 
|
 
|
 
Jeden z większych przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
 
Jeden z większych przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
 
|
 
|
−
[[Plik:Sidersaura UDL.png|200px]]
+
[[Plik:Sidersaura marae.png|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Skorpiovenator|Skorpiovenator bustingorryi]]''
+
''[[Skorpiovenator|Skorpiovenator bustingorryi]]'' <ref>Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414</ref><ref>Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of ''Skorpiovenator bustingorryi'' (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. [[doi:10.1080/14772019.2022.2093661]]</ref>
 
|
 
|
−
MMCH-PV 48 - niemalże kompletny szkielet
+
dolne
−
 
+
|
−
Poza wyżej wymienionym [[holotyp]]em do ''Skorpiovenator'' należą następujące okazy:
+
Villa El Chocón
−
 
+
|
−
MMCh-PV 255 to proksymalny koniec prawej kości piszczelowej
+
2 osobniki
 
|
 
|
 
Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli [[Abelisauridae]].
 
Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli [[Abelisauridae]].
Linia 235: Linia 273:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Tralkasaurus|Tralkasaurus cuyi]]''
+
''[[Taurovenator|Taurovenator violantei]]'' <ref name="Motta2016">Motta, M. J., Aranciaga Rolando, A. M., Rozadilla, S., Agnolín, F. E., Chimento, N. R., Egli, F. B., & Novas, F.E. (2016). "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 71: 231–253.[https://www.researchgate.net/publication/304013683_NEW_THEROPOD_FAUNA_FROM_THE_UPPER_CRETACEOUS_HUINCUL_FORMATION_OF_NORTHWESTERN_PATAGONIA_ARGENTINA]</ref><ref>Coria, R. A., Currie, P. J., Ortega, F., & Baiano, M. A. (2020). "An Early Cretaceous, medium-sized carcharodontosaurid theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Mulichinco Formation (upper Valanginian), Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 111, 104319. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104319]]</ref><ref>Rolando, Alexis M. Aranciaga; Motta, Matías J.; Agnolín, Federico L.; Tsuihiji, Takanobu; Miner, Santiago; Brissón-Egli, Federico; Novas, Fernando E. (2024). "A new carcharodontosaurid specimen sheds light on the anatomy of South American giant predatory dinosaurs". The Science of Nature. 111 (6): 56. [[doi:10.1007/s00114-024-01942-4]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 
|
 
|
−
MPCA-Pv 815 - niekompletny szkielet, obejmujący kość szczękową, niekompletne kręgi grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, żebra szyjne oraz kość łonową
+
2 osobniki
 +
|
 +
[[Karcharodontozauryd]] uważany wcześniej za synonim ''[[Mapusaurus]]''.
 +
|
 +
[[Plik:Restauración en vida de Taurovenator violantei.png|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''[[Tralkasaurus|Tralkasaurus cuyi]]'' <ref>Cerroni, M.A., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Aranciaga Rolando, A.M., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "A new abelisaurid from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian; Upper Cretaceous) of Río Negro province, Argentina". Journal of South American Earth Sciences. [[doi:10.1016/j.jsames.2019.102445]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 +
|
 +
MPCA-Pv 815 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
 
Trzeci ważny rodzaj [[Abelisauridae|abelizauryda]] z formacji Huincul.
 
Trzeci ważny rodzaj [[Abelisauridae|abelizauryda]] z formacji Huincul.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowane [[Abelisauroidea|abelizauroidy]] <ref name="Motta2016"></ref>
 +
|
 +
dolne
 
|
 
|
−
MAU-Pv-EO-629 - niemalże kompletne obydwie kończyny tylne, niekompletna miednica, 17 kręgów ogonowych i 8 szewronów
+
Pueblo Blanco Natural Reserve
 
|
 
|
−
Odkrycie okazu umożliwili dokładnie poznanie lokomocji u przedstawicieli [[Rebbachisauridae]].
+
MPCA-Pv 800 - dalszy koniec lewej kości kwadratowej (takson pierwszy)
 +
<hr>
 +
MPCA-Pv 801 - prawie kompletna prawa czwarta kość śródstopia bez grzbietowego marginesu dalszego końca).
 +
|
 +
Taksony niediagnostyczne.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Coelurosauria|celurozaur]] <ref name="Motta2016"></ref>
 
|
 
|
−
MAU-PV-EO-633 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy
+
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 +
|
 +
MPCA-Pv 806/1-806/11 - stowarzyszone ze sobą trzy niekompletne trzony kręgów ogonowych (1-3), niekompletny przedni kręg ogonowy (4), niekompletny dalszy kręg ogonowy (5), niekompletna dalsza część kość śródstopia oraz niekompletne bliższe końce paliczków pazurów kończyny przedniej (7-8)
 
|
 
|
−
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
+
Takson niediagnostyczny, nienależący do [[Paraves]].
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowane [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]] <ref name=Bellardini2022>Bellardini, F., Carballido, J. L., Filippi, L. S., Baiano, M. A., & Garrido, A. C. (2022). "New rebbachisaurid remains from the Huincul Formation (middle Cenomanian–early Turonian) of the central Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina 22 (2): 1–24. [[doi:10.5710/PEAPA.22.04.2022.4]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
El Orejano
 
|
 
|
−
MAU-PV-EO-634 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy
+
MAU-PV-EO-633 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy
 +
<hr>
 +
MAU-PV-EO-634 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy <ref name=Bellardini2022></ref>
 +
<hr>
 +
MAU-PV-EO-666 - przedni kręg ogonowy <ref name=Bellardini2022></ref>
 
|
 
|
−
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
+
Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]] <ref name=Gallina2005></ref>
 +
|
 +
?górne
 +
|
 +
Aguada Grande
 
|
 
|
−
MAU-PV-EO-666 - przedni kręg ogonowy
+
MCF-PVPH-633 - izolowany łuk neuralny
 
|
 
|
−
Prawdopodobnie niediagnostyczny takson.
+
Niediagnostyczny takson.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]] <ref>Haluza, A., Canale, J. I., Otero, A., Pérez, L. M., & Scanferla, C. A. (2012). "Changes in vertebral laminae across the cervicodorsal transition of a well-preserved rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Cenomanian of Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology, 32(1), 219–224. [[doi:10.1080/02724634.2012.620674]]</ref>
 +
|
 +
?dolne
 +
|
 +
Las Campanas Creek
 
|
 
|
 
MMCH-Pv-49 - 7 [[artykułowany]]ch kręgów szyjnych, 11 kręgów grzbietowych, fragmentyczne żebra grzbietowe, niemalże kompletna prawa kość krucza i łopatka oraz kompletna prawa kość ramienna  
 
MMCH-Pv-49 - 7 [[artykułowany]]ch kręgów szyjnych, 11 kręgów grzbietowych, fragmentyczne żebra grzbietowe, niemalże kompletna prawa kość krucza i łopatka oraz kompletna prawa kość ramienna  
 
|
 
|
−
[[Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Cathartesaura]]''.
+
[[Rebbachizauryd]] prawdopodobnie blisko spokrewniony z ''[[Cathartesaura]]''. Potencjalnie nowy takson.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]]
+
Niezidentyfikowany [[Rebbachisauridae|rebbachizauryd]] <ref>Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "''Rebbachisaurus tessonei'' sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae". Gaia, 11, 13-33.</ref><ref>Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912</ref><ref name=Bellardini2025></ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Villa El Chocón
 
|
 
|
−
MCF-PVPH-633 - izolowany łuk neuralny
+
MUCPv-153 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy
 
|
 
|
−
Niediagnostyczny takson.
+
Okaz dawniej przypisywany do ''[[Limaysaurus]]''.
 
|}
 
|}
  
Linia 287: Linia 372:
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
|-
 
|-
−
! colspan="3" align="center" |'''Lepidozaury
+
! colspan="5" align="center" |'''Lepidozaury
 
|-
 
|-
 
!Takson
 
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Miejsce odkrycia
 
!Materiał kopalny
 
!Materiał kopalny
 
!Komentarz
 
!Komentarz
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''Patagosphenos watuku''
+
''Patagosphenos watuku'' <ref>Gentil, A. R., Agnolin, F. L., Marsà, J. A. G., Motta, M. J., & Novas, F. E. (2019). "Bridging the gap: Sphenodont remains from the Turonian (Upper Cretaceous) of Patagonia". Palaeobiological inferences. Cretaceous Research, 98, 72-83. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.01.016]]</ref>
 +
|
 +
dolne
 +
|
 +
Pueblo Blanco Natural Reserve
 
|
 
|
 
MPCA-Pv 809 - niekompletna czaszka oraz fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
 
MPCA-Pv 809 - niekompletna czaszka oraz fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy
−
|
+
|  
 
Pierwszy nazwany przedstawiciel Sphenodontia z formacji Huincul.
 
Pierwszy nazwany przedstawiciel Sphenodontia z formacji Huincul.
 
|}
 
|}
Linia 303: Linia 394:
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Alvarez-Nogueira, R., Rozadilla, S., Agnolín, F.L., Garcia Marsà, J.A., Motta, M.J. & Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research. 105874 [[doi:10.1016/j.cretres.2024.105874]]
 
−
 
−
Agnolin, F.L., Gonzalez Riga, B.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Motta, M.J., Chimento, N.R., Novas, F.E. (2023). "A new gigant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Northwestern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105487]]
 
−
 
−
Apesteguía, S., Smith, N. D., Valieri, R. J., & Makovicky, P. J. (2016). "An unusual new theropod with a didactyl manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". PLoS One, 11(7), e0157793. [[doi:10.1371/journal.pone.0157793]]
 
−
 
−
Aranciaga Rolando, A. M., Garcia Marsà J., Novas F. (2020). "Histology and pneumaticity of ''Aoniraptor libertatem'' (Dinosauria, Theropoda), an enigmatic mid‐sized megaraptoran from Patagonia." Journal of Anatomy. [[doi:10.1111/joa.13225.]]
 
−
 
−
Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. [[doi: 10.1038/s41598-022-09272-z]]
 
−
 
−
Baiano, M.A., Coria, R.A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104408]]
 
−
 
−
Bellardini, F., Carballido, J. L., Filippi, L. S., Baiano, M. A., & Garrido, A. C. (2022). "New rebbachisaurid remains from the Huincul Formation (middle Cenomanian–early Turonian) of the central Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina 22 (2): 1–24. [[doi:10.5710/PEAPA.22.04.2022.4]]
 
−
 
−
Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2023). "Exploring rebbachisaurid hind-limb anatomy on the basis of a new articulated specimen from the Huincul Formation (upper Cenomanian) of Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Historical Biology, 1-17. [[doi:10.1080/08912963.2023.2268638]]
 
−
 
−
Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). "Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina". Ameghiniana, 30(3), 271-282
 
−
 
−
Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "''Rebbachisaurus tessonei'' sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae". Gaia, 11, 13-33.
 
−
 
−
Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology [[doi:10.1016/j.cub.2022.05.057]]
 
−
 
 
Canale, J. I., Garrido, A. C., Citton, P., de Valais, S., Baiano, M. A., Palombi, D., Caratelli, M., Apesteguía, S., Maniel, I., & Fernández Dumont, M. L. (2023). "New records of vertebrate and traces fossils from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian, Upper Cretaceous) in the vicinity of El Chocón, Neuquén province, Argentina". Reunión de Comunicaciones de la Asociación Paleontológica Argentina
 
Canale, J. I., Garrido, A. C., Citton, P., de Valais, S., Baiano, M. A., Palombi, D., Caratelli, M., Apesteguía, S., Maniel, I., & Fernández Dumont, M. L. (2023). "New records of vertebrate and traces fossils from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian, Upper Cretaceous) in the vicinity of El Chocón, Neuquén province, Argentina". Reunión de Comunicaciones de la Asociación Paleontológica Argentina
−
 
−
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414
 
−
 
−
Carballido, J.L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I.A., Salgado, L., Garrido, A.C., Ramezani, J., Cúneo, N.R., Krause, J.M. 2017. "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B, t. 284, nr art. 20171219. [[doi:10.1098/rspb.2017.1219]]
 
−
 
−
Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of ''Skorpiovenator bustingorryi'' (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. [[doi:10.1080/14772019.2022.2093661]]
 
−
 
−
Cerroni, M.A., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Aranciaga Rolando, A.M., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). „A new abelisaurid from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian; Upper Cretaceous) of Río Negro province, Argentina.” Journal of South American Earth Sciences. [[doi:10.1016/j.jsames.2019.102445]]
 
−
 
−
Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1), 71-118
 
−
 
−
Coria, R. A., Currie, P. J., Ortega, F., & Baiano, M. A. (2020). "An Early Cretaceous, medium-sized carcharodontosaurid theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Mulichinco Formation (upper Valanginian), Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 111, 104319. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104319]]
 
−
 
−
Coria, R.A., & Salgado, L. (2000) "A basal Abelisauria Novas 1992 (Theropoda-Ceratosauria) from the Cretaceous of Patagonia, Argentina" Gaia, 15, 89-102
 
−
 
−
Gallina, P., & Apesteguía, S. (2005). "''Cathartesaura anaerobica'' gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales Nueva Serie, 7(2), 153-166.
 
  
 
Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177
 
Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177
−
 
−
Gentil, A. R., Agnolin, F. L., Marsà, J. A. G., Motta, M. J., & Novas, F. E. (2019). "Bridging the gap: Sphenodont remains from the Turonian (Upper Cretaceous) of Patagonia". Palaeobiological inferences. Cretaceous Research, 98, 72-83. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.01.016]]
 
−
 
−
Haluza, A., Canale, J. I., Otero, A., Pérez, L. M., & Scanferla, C. A. (2012). "Changes in vertebral laminae across the cervicodorsal transition of a well-preserved rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Cenomanian of Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology, 32(1), 219–224. [[doi:10.1080/02724634.2012.620674]]
 
−
 
−
Lerzo, L. N., Gallina, P. A., Canale, J. I., Otero, A., Carballido, J. L., Apesteguía, S. & Makovicky, P. J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 [[doi:10.1080/08912963.2023.2297914]]
 
  
 
Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. [[doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549]]
 
Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. [[doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549]]
−
 
+
<references/></small>
−
Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13
 
−
 
 
−
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
 
−
 
 
−
Motta, M.J., Agnolín, F.L., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana". The Science of Nature. 107 (3): Article number 24. [[doi:10.1007/s00114-020-01682-1.]]
 
−
 
 
−
Motta, M.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Agnolín, F.E., Chimento, N.R., Brissón Egli, F. & Novas, F.E. (2016) "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina" [w:] Khosla, A. & Lucas, S.G. (red.) "Cretaceous Period: Biotic Diversity and Biogeography" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 71, 231-253
 
−
 
 
−
Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912
 
−
 
 
−
Simón, M. E. & Salgado, L. (2023). "A new gigantic titanosaurian sauropod from the early Late Cretaceous of Patagonia (Neuquén Province, Argentina)". Acta Palaeontologica Polonica 68 (4) [[doi:10.4202/app.01086.2023]]
 
−
 
 
−
Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2018). "A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina". Ameghiniana, 55(1), 1-29. [[doi:10.5710/AMGH.01.08.2017.3051]]
 
−
</small>
 
  
 
[[Kategoria: Formacje]]
 
[[Kategoria: Formacje]]

Aktualna wersja na dzień 08:48, 18 cze 2025

Autor: Paweł Konarzewski
Korekta: Michał Siedlecki

Formacja Huincul
Wiek
252 201,4 143,1
66

ok. 97-93 Ma
późna kreda (cenoman-turon)

Miejsce Argentyna - Mendoza, Neuquén i Río Negro
Leży pod formacja Cerro Lisandro
Leży nad formacja Candeleros
Miąższość do 250 m
Klimat suchy i półsuchy z sezonowymi opadami
Litologia piaskowce, mułowce, zlepieńce i iłowce
Huincul Formation Fauna.jpg
Dinozaury z formacji Huincul. Grupa Mapusaurus znajduje się między osobnikami Argentinosaurus. W lewym dolnym rogu jest widoczna para Ilokelesia przyglądająca się samicy Skorpiovenator z młodymi. Autor: ABelov2014 [3]

Wstęp

Formacja Huincul to późnokredowa jednostka geologiczna położona na terenie Argentyny. Jej osady datuje się na cenoman oraz turon.

Etymologia

Nazwa formacji pochodzi od miasta Plaza Huincul znajdującego się w prowincji Neuquén.

Litologia

Formację Huincul tworzą głównie piaskowce o żółtym kolorze. Takie zabarwienie jest spowodowane obecnością tlenku żelaza. Maksymalna miąższość osadów wynosi 250 m. Najniższe warstwy stykają się z formacją Candeleros, zaś najwyższe - Cerro Lisandro. Oprócz piaskowców w omawianej formacji są również obecne mułowce, zlepieńce i iłowce (Garrido, 2010).

Paleośrodowisko

W dawnych szerokościach geograficznych (między 10 a 45º południowym) gdzie znajdowała się północna Patagonia w cenomannie panował jałowy i gorący klimat. Poniżej 60º szerokości geograficznej obszar południowej Patagonii miał subtropikalny klimat wraz z sezonowymi opadami. W tym miejscu średnia temperatura roczna mieściła się w przedziale ok. 10,9 do 11,2 ± 2,1 °C, a opady ok. 911,8 do 976 ± 182 mm/rok. Osady znajdujące się w formacji Huincul sugerują występowanie środowisk rzecznych. Na tych terenach przeważały rośliny okrytozalążkowe, Cupressaceae i Araucariaceae. Ogólny klimat w formacji Huincul był bardziej wilgotny niż z Candeleros (Lizzoli i in., 2021).

Paleofauna

Plik:Sidersaura-2.jpg
Rekonstrukcja grupy siderzaur oraz meraksesa w środowisku. Autor: Octavio2424 [2].

Fauna z formacji Huincul charakteryzowała się niezwykle dużą różnorodnością dinozaurów, szczególnie w jej dolnych warstwach. Występowały w niej typowe grupy dinozaurów dla Argentyny na początku późnej kredy: karcharodontozaurydy, abelizaurydy, noazaurydy, megaraptory, rebbachizaurydy, tytanozaury, oraz dinozaury ptasiomiedniczne. Najliczniejszą grupą roślinożernych zauropodów były rebbachizaurydy. Zapewne szczytowym drapieżnikami były karcharodontozaury i niewykluczone że Meraxes oraz Taurovenator mogły ze sobą konkurować. Mapuzaur mógł się dopiero pojawić po wymarciu swoich wspomnianych kuzynów, gdyż jest znany z młodszych warstw skalnych. Abelizaurydy prawdopodobnie musiały ustępować większym karcharodontozaurydom i polowały na mniejsze ofiary. Możliwe, że jedynymi roślinożercami niezagrożonymi na ataki drapieżników były dorosłe osobniki gigantycznych zauropodów jak Argentinosaurus, Chucarosaurus, Bustingorrytitan, Choconsaurus czy Sidersaura. Oprócz dinozaurów odnaleziono również szczątki krokodylomorfów, lepidozaurów oraz żółwi (Canale i in., 2023).

Dinozaury

Dinozaury
Takson Ogniwo Miejsce odkrycia Materiał kopalny Komentarz Grafika

Aoniraptor libertatem [1][2]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

MPCA-Pv 804/1-25 - kręgi

Prymitywny przedstawiciel Megaraptora uważany wcześniej za prawdopodobny synonim Gualicho.

Argentinosaurus huinculensis [3]

cf. Argentinosaurus [4][5][6]

górne

Las Overas

?

MCF-PVPH-1 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

? MLP-DP 46-VIII-21-3 i MCF-PVPH# – fragmenty trzonu kości udowej

Obecnie jest uważany za największego znanego nauce dinozaura jakikolwiek żył na Ziemi.

Argentinosaurus BW.jpg

Astigmasaura genuflexa [7][8]

dolne

El Orejano

MAU-Pv-EO-629 - tylna połowa szkieletu pozaczaszkowego

Jeden z nielicznych rebbachizaurydów znanych z dobrze zachowanej obręczy miednicznej i kończyn tylnych.

Astigmasaura genuflexa.png

Bustingorrytitan shiva [9]

dolne

Villa El Chocón

4 osobniki

Duży tytanozaur blisko spokrewniony z grupą Saltasauroidea.

Bustingorrytitan TD.png

Cathartesaura anaerobica [10]

dolne

La Buitrera

MPCA-232 - fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

Rebbachizauryd prawdopodobnie blisko spokrewniony z Limaysaurus.

Cathartesaura posterior cervical.png

Chakisaurus nekul [11]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

5 osobników

Pierwszy znany dinozaur ptasiomiedniczny z formacji Huincul.

Chakisaurus TD.png

Choconsaurus bayleywilisi [12]

dolne

Villa El Chocon

wiele fragmentarycznych okazów

Bazalny tytanozaur mający pośrednią morfologię zębów między tytanozaurymorfami a eutytanozaurami.

Choconsaurus bayleywilisi Skeletal.png

Chucarosaurus diripienda [13]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

2 osobniki

Duży tytanozaur blisko spokrewniony z Notocolossus oraz grupą Lognkosauria.

Chucarosaurus TD.png

Cienciargentina sanchezi [14]

dolne

Villa El Chocon

3 osobniki

Najbardziej prymitywny rebbachizauryd.

Cienciargentina sanchezi.png

Gualicho shinyae [15]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

MPCN PV 0001 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Enigmatyczny teropod o niepewnej pozycji systematycznej.

Gualicho shinyae restoration.jpg

Huinculsaurus montesi [16]

górne

Aguada Grande

MCF-PVPH-36 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Jeden z najmłodszych znanych przedstawicieli Elaphrosaurinae.

Huinculsaurus LM.png

Ilokelesia aguadagrandensis [17]

górne

Aguada Grande

PVPH-35 - niekompletny szkielet

Średniej wielkości przedstawiciel Abelisauridae.

Ilokelesiaaaa.jpg

Mapusaurus roseae [18]

górne

Cañadón del Gato

co najmniej 9 osobników

Gigantyczny karcharodontozauryd blisko spokrewniony z Giganotosaurus.

Mapusaurus Edyta Felcyn.jpg

Meraxes gigas [19]

dolne

Las Campanas Creek

MMCh-PV 65 - dość kompletny szkielet

Najbardziej prymitywny przedstawiciel Giganotosaurini.

Life reconstruction of Meraxes gigas.png

Overoraptor chimentoi [20]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

2 osobniki

Niewielki przedstawiciel Paraves blisko spokrewniony z Rahonavis.

Overoraptor chimentoi.png

Sidersaura marae [21]

dolne

Barda Atravesada de Las Campanas

4 osobniki

Jeden z większych przedstawicieli Rebbachisauridae.

Sidersaura marae.png

Skorpiovenator bustingorryi [22][23]

dolne

Villa El Chocón

2 osobniki

Jeden z najbardziej kompletnych przedstawicieli Abelisauridae.

Skorpiovenator bustingorryi.jpg

Taurovenator violantei [1][24][25]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

2 osobniki

Karcharodontozauryd uważany wcześniej za synonim Mapusaurus.

Restauración en vida de Taurovenator violantei.png

Tralkasaurus cuyi [26]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

MPCA-Pv 815 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Trzeci ważny rodzaj abelizauryda z formacji Huincul.

Niezidentyfikowane abelizauroidy [1]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

MPCA-Pv 800 - dalszy koniec lewej kości kwadratowej (takson pierwszy)

MPCA-Pv 801 - prawie kompletna prawa czwarta kość śródstopia bez grzbietowego marginesu dalszego końca).

Taksony niediagnostyczne.

Niezidentyfikowany celurozaur [1]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

MPCA-Pv 806/1-806/11 - stowarzyszone ze sobą trzy niekompletne trzony kręgów ogonowych (1-3), niekompletny przedni kręg ogonowy (4), niekompletny dalszy kręg ogonowy (5), niekompletna dalsza część kość śródstopia oraz niekompletne bliższe końce paliczków pazurów kończyny przedniej (7-8)

Takson niediagnostyczny, nienależący do Paraves.

Niezidentyfikowane rebbachizaurydy [27]

dolne

El Orejano

MAU-PV-EO-633 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy

MAU-PV-EO-634 - częściowy przedni lub środkowy kręg grzbietowy [27]

MAU-PV-EO-666 - przedni kręg ogonowy [27]

Prawdopodobnie niediagnostyczne taksony

Niezidentyfikowany rebbachizauryd [10]

?górne

Aguada Grande

MCF-PVPH-633 - izolowany łuk neuralny

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany rebbachizauryd [28]

?dolne

Las Campanas Creek

MMCH-Pv-49 - 7 artykułowanych kręgów szyjnych, 11 kręgów grzbietowych, fragmentyczne żebra grzbietowe, niemalże kompletna prawa kość krucza i łopatka oraz kompletna prawa kość ramienna

Rebbachizauryd prawdopodobnie blisko spokrewniony z Cathartesaura. Potencjalnie nowy takson.

Niezidentyfikowany rebbachizauryd [29][30][8]

dolne

Villa El Chocón

MUCPv-153 - niekompletny szkielet pozaczaszkowy

Okaz dawniej przypisywany do Limaysaurus.

Lepidozaury

Lepidozaury
Takson Ogniwo Miejsce odkrycia Materiał kopalny Komentarz

Patagosphenos watuku [31]

dolne

Pueblo Blanco Natural Reserve

MPCA-Pv 809 - niekompletna czaszka oraz fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy

Pierwszy nazwany przedstawiciel Sphenodontia z formacji Huincul.

Bibliografia

Canale, J. I., Garrido, A. C., Citton, P., de Valais, S., Baiano, M. A., Palombi, D., Caratelli, M., Apesteguía, S., Maniel, I., & Fernández Dumont, M. L. (2023). "New records of vertebrate and traces fossils from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian, Upper Cretaceous) in the vicinity of El Chocón, Neuquén province, Argentina". Reunión de Comunicaciones de la Asociación Paleontológica Argentina

Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177

Lizzoli, S., Raigemborn, M. S., & Varela, A. N. (2021). "Controls of pedogenesis in a fluvial-eolian succession of Cenomanian age in northern Patagonia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 577, 110549. doi:10.1016/j.palaeo.2021.110549

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Motta, M. J., Aranciaga Rolando, A. M., Rozadilla, S., Agnolín, F. E., Chimento, N. R., Egli, F. B., & Novas, F.E. (2016). "New theropod fauna from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of northwestern Patagonia, Argentina". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 71: 231–253.[1]
  2. ↑ Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. doi: 10.1038/s41598-022-09272-z
  3. ↑ Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). "Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina". Ameghiniana, 30(3), 271-282
  4. ↑ Mazzetta, G. V., Christiansen, P. & Fariña, R. A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13
  5. ↑ Carballido, J. L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I. A., Salgado, L., Garrido, A. C., Ramezani, J., Cúneo, N. R., & Krause, J. M. (2017). "A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs". Proceedings of the Royal Society B, t. 284, nr art. 20171219. doi:10.1098/rspb.2017.1219
  6. ↑ Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
  7. ↑ Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2024). "Exploring rebbachisaurid hind-limb anatomy on the basis of a new articulated specimen from the Huincul Formation (upper Cenomanian) of Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Historical Biology, 1-17. doi:10.1080/08912963.2023.2268638
  8. ↑ 8,0 8,1 Bellardini, F., Filippi, L. S., Carballido, J. L., Garrido, A. C., & Baiano, M. A. (2025). "Side by side with titans: a new rebbachisaurid dinosaur from the Huincul Formation (Upper Cenomanian) of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research. 106188. doi:10.1016/j.cretres.2025.106188
  9. ↑ Simón, M. E. & Salgado, L. (2023). "A new gigantic titanosaurian sauropod from the early Late Cretaceous of Patagonia (Neuquén Province, Argentina)". Acta Palaeontologica Polonica 68 (4) doi:10.4202/app.01086.2023
  10. ↑ 10,0 10,1 Gallina, P., & Apesteguía, S. (2005). "Cathartesaura anaerobica gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales Nueva Serie, 7(2), 153-166.
  11. ↑ Alvarez-Nogueira, R., Rozadilla, S., Agnolín, F.L., Garcia Marsà, J.A., Motta, M.J. & Novas, F.E. (2024). "A new ornithopod from the Upper Cretaceous (Huincul Formation) of Northwestern Patagonia, Argentina. Implications on elasmarian postcranial anatomy". Cretaceous Research. 105874 doi:10.1016/j.cretres.2024.105874
  12. ↑ Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2018). "A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina". Ameghiniana, 55(1), 1-29. doi:10.5710/AMGH.01.08.2017.3051
  13. ↑ Agnolin, F.L., Gonzalez Riga, B.J., Aranciaga Rolando, A.M., Rozadilla, S., Motta, M.J., Chimento, N.R., Novas, F.E. (2023). "A new gigant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Northwestern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, doi:10.1016/j.cretres.2023.105487
  14. ↑ Simón, M. E., & Salgado, L. (2025). "New rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (upper Cenomanian-Turonian) of Villa El Chocón (Neuquén Province, Argentina)". Cretaceous Research. 106137. doi:10.1016/j.cretres.2025.106137
  15. ↑ Apesteguía, S., Smith, N. D., Valieri, R. J., & Makovicky, P. J. (2016). "An unusual new theropod with a didactyl manus from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". PLoS One, 11(7), e0157793. doi:10.1371/journal.pone.0157793
  16. ↑ Baiano, M.A., Coria, R.A. & Cau, A. (2020). "A new abelisauroid (Dinosauria: Theropoda) from the Huincul formation (lower upper Cretaceous, Neuquén Basin) of Patagonia, Argentina." Cretaceous Research, Article 104408. doi:10.1016/j.cretres.2020.104408
  17. ↑ Coria, R.A., & Salgado, L. (2000) "A basal Abelisauria Novas 1992 (Theropoda-Ceratosauria) from the Cretaceous of Patagonia, Argentina" Gaia, 15, 89-102
  18. ↑ Coria, R.A. & Currie, P.J. (2006) "A new carcharodontosaurid (Dinosauria, Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina" Geodiversitas, 28(1), 71-118
  19. ↑ Canale, J.I., Apesteguía, S., Gallina, P.A., Mitchell, J., Smith, N.D., Cullen, T.M., Shinya, A., Haluza, A., Gianechini, F.A., Makovicky, P.J. (2022). "New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction". Current Biology doi:10.1016/j.cub.2022.05.057
  20. ↑ Motta, M.J., Agnolín, F.L., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana". The Science of Nature. 107 (3): Article number 24. doi:10.1007/s00114-020-01682-1.
  21. ↑ Lerzo, L. N., Gallina, P. A., Canale, J. I., Otero, A., Carballido, J. L., Apesteguía, S. & Makovicky, P. J. (2024). "The last of the oldies: a basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the early Late Cretaceous (Cenomanian–Turonian) of Patagonia, Argentina". Historical Biology: 1–26 doi:10.1080/08912963.2023.2297914
  22. ↑ Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414
  23. ↑ Cerroni, M. A., Baiano, M. A., Canale, J. I., Agnolín, F. L., Otero, A., & Novas, F. E. (2022). "Appendicular osteology of Skorpiovenator bustingorryi (Theropoda, Abelisauridae) with comments on phylogenetic features of abelisaurids". Journal of Systematic Palaeontology, 20(1), 2093661. doi:10.1080/14772019.2022.2093661
  24. ↑ Coria, R. A., Currie, P. J., Ortega, F., & Baiano, M. A. (2020). "An Early Cretaceous, medium-sized carcharodontosaurid theropod (Dinosauria, Saurischia) from the Mulichinco Formation (upper Valanginian), Neuquén Province, Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 111, 104319. doi:10.1016/j.cretres.2019.104319
  25. ↑ Rolando, Alexis M. Aranciaga; Motta, Matías J.; Agnolín, Federico L.; Tsuihiji, Takanobu; Miner, Santiago; Brissón-Egli, Federico; Novas, Fernando E. (2024). "A new carcharodontosaurid specimen sheds light on the anatomy of South American giant predatory dinosaurs". The Science of Nature. 111 (6): 56. doi:10.1007/s00114-024-01942-4
  26. ↑ Cerroni, M.A., Motta, M.J., Agnolín, F.L., Aranciaga Rolando, A.M., Brissón Egli, F., & Novas, F.E. (2020). "A new abelisaurid from the Huincul Formation (Cenomanian-Turonian; Upper Cretaceous) of Río Negro province, Argentina". Journal of South American Earth Sciences. doi:10.1016/j.jsames.2019.102445
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Bellardini, F., Carballido, J. L., Filippi, L. S., Baiano, M. A., & Garrido, A. C. (2022). "New rebbachisaurid remains from the Huincul Formation (middle Cenomanian–early Turonian) of the central Neuquén Basin, Patagonia, Argentina". Publicación Electrónica de la Asociación Paleontológica Argentina 22 (2): 1–24. doi:10.5710/PEAPA.22.04.2022.4
  28. ↑ Haluza, A., Canale, J. I., Otero, A., Pérez, L. M., & Scanferla, C. A. (2012). "Changes in vertebral laminae across the cervicodorsal transition of a well-preserved rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Cenomanian of Patagonia, Argentina". Journal of Vertebrate Paleontology, 32(1), 219–224. doi:10.1080/02724634.2012.620674
  29. ↑ Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "Rebbachisaurus tessonei sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae". Gaia, 11, 13-33.
  30. ↑ Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912
  31. ↑ Gentil, A. R., Agnolin, F. L., Marsà, J. A. G., Motta, M. J., & Novas, F. E. (2019). "Bridging the gap: Sphenodont remains from the Turonian (Upper Cretaceous) of Patagonia". Palaeobiological inferences. Cretaceous Research, 98, 72-83. doi:10.1016/j.cretres.2019.01.016
Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Huincul&oldid=36507”