Siats: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
 
(Nie pokazano 12 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
<small>
+
{{DISPLAYTITLE:''Siats''}}
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
{{Opis
−
| Autor:
+
|Autor                  = [[Eryk Sroka]], [[Maciej Ziegler]]
−
|-
+
|Korekta                = [[Paweł Konarzewski]]
−
| [[Eryk Sroka]]
+
|nazwa                  = ''Siats'' (siats)
−
|}
+
|długość                = 11,7 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref>  
−
</small>
+
|wysokość              = 3,2 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
 +
|masa                  = 3,9 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
 +
|dieta                  = mięsożerny
 +
|miejsce                = [[USA]] - Utah
 +
<small>([[formacja]] [[Cedar Mountain]] - ogniwo Mussentuchit)</small>
 +
|czas                  = {{Występowanie|95|94}}
 +
ok. 94,6 [[Ma]] <ref>Tucker, R. T., Zanno, L. E., Huang, H. Q., & Makovicky, P. J. (2020). "A refined temporal framework for newly discovered fossil assemblages of the upper Cedar Mountain Formation (Mussentuchit Member), Mussentuchit Wash, Central Utah". Cretaceous Research, 110, 104384. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104384]]</ref><br>
 +
<small>[[późna kreda]] ([[cenoman]])</small>
 +
|systematyka            =
 +
[[Dinosauria]]
  
−
----
+
[[Saurischia]]
  
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
[[Theropoda]]
−
! colspan=2 | ''Siats'' (Siats)
 
−
|-
 
−
! '''Długość''':
 
−
| 12 m
 
  
−
|-
+
[[Tetanurae]]
−
! '''Masa''':
 
−
| ok. 6 t
 
  
−
|-
+
[[Avetheropoda]]
−
! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[USA]] - stan [[Utah]]  
 
  
−
<small>(formacja [[Cedar Mountain]])</small>
+
? [[Carnosauria]] / ? [[Coelurosauria]]
  
 +
? [[Carcharodontosauria]] / ? [[Tyrannosauroidea]]
  
−
|-
+
? [[Megaraptora]] (?? [[Ornithomimosauria]])
−
! '''[[:Kategoria:Stratygrafia|Czas występowania]]'''
+
|grafika                = Siats UDL.png
−
| 98 mln lat temu [[cenoman]]
+
|podpis                = Rekonstrukcja ''Siats'' jako bazalnego przedstawiciela [[Carcharodontosauria]]. Autor: UnexpectedDinoLesson [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_UDL.png]
 +
|PorównanieGrupa        =
 +
|PorównanieDługość      =
 +
|mapa                  =
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
Emery County, Utah, USA~ Lokalizacja holotypu ''Siats''
 +
</display_points>
 +
}}
 +
==Wstęp==
 +
''Siats'' był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone na początku późnej kredy. Gatunkiem typowym jest ''Siats meekerorum''.
  
−
([[późna kreda]])
+
==Etymologia==
−
|-
+
Nazwa ''Siats'' pochodzi od imienia potwora-ludożercy, pochodzącego z wierzeń indiańskiego plemienia Jutów, a epitet gatunkowy ''meekerorum'' upamiętnia rodzinę Meeker, za wsparcie młodych paleontologów z FMNH.
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
−
[[Saurischia]]
+
==Odkrycie i opis==
 +
Opisu tego teropoda dokonali w 2013 roku [[Zanno|Lindsay E. Zanno]] i Peter J. Makovicky, na podstawie holotypu o numerze katalogowych FMNH PR 2716.
  
−
[[Theropoda]]
+
==Znaczenie odkrycia==
 +
''Siats'' jest trzecim największym teropodem, który zamieszkiwał Amerykę Północną  (wyprzedzają go tylko ''[[Tyrannosaurus]]'' i ''[[Acrocanthosaurus]]''), choć może być jeszcze wyżej w takim zestawieniu, gdyż odnaleziony okaz nie był dojrzały. ''Siats'' może być najmłodszym [[allozauroid]]em dotychczas znalezionym na tym kontynencie - jeśli należy do tej grupy. Jest też pierwszym prawdopodobnym [[Megaraptora|megaraptorem]] znanym z Ameryki Północnej.
  
−
[[Tetanurae]]
+
==Materiał kostny==
 +
[[Plik:Siats meekerorum skeletal diagram.jpg|300px|thumb|Sylwetka ''Siats'' z zaznaczonymi znanymi elementami. Autor: Paleocolour [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_meekerorum_skeletal_diagram.jpg]]]
 +
[[Holotyp]] (FMNH PR 2716) tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: ?zęby, pięć [[kręg]]ów piersiowych, kręgi ogonowe (do 13), częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, fragmenty kości śródstopia (III i I lub IV), kilka paliczków z lewej i prawej stopy oraz niezidentyfikowane fragmenty (w tym kręgi szyjne lub krzyżowe).
  
−
[[Avetheropoda]]
+
[[Paratyp]] (FMNH PR 3059) to ogonowy łuk neuralny, szewron, paliczek stopy i niezidentyfikowane fragmenty.
  
−
[[Carnosauria]] / [[Coelurosauria]]??
+
==Pozycja filogenetyczna==
 +
[[Plik:Siats Dorsal Vertebra.jpg|thumb|Kręg grzbietowy ''Siats''. Fot. Jonathan Chen [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Siats_Dorsal_Vertebra.jpg]]]
 +
[[Tetanurae#Zanno_i_Makovicky.2C_2013|Analiza filogenetyczna autorów opisu]] wskazała, że siats jest [[megaraptora|megaraptorem]] w [[Neovenatoridae]] ([[Avetheropoda]]: [[Carnosauria]]: [[Carcharodontosauria]]).  Bliskie pokrewieństwo z megaraptorami (w obrębie [[Carnosauria]]) potwierdziła [[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28Ib.29|oparta na niej analiza Bella i in. (2016)]]. Nowsze analizy filogenetyczne (np. Malafaie i in., 2020; [[Rauhut]] i in., 2024) wskazują, iż ''Siats'' to przedstawiciel [[Carcharodontosauria]].
 +
[[Tetanurae#Novas_i_in..2C_2013|Analiza Novasa i in. (2013)]], nieuwzględniająca ''Siats'', wskazuje jednak, że megaraptory należą do [[Tyrannosauroidea]] ([[Avetheropoda]]: [[Coelurosauria]]). Novas i in. (2013) wyróżnili 13 cech łączących Megaraptora z celurozaurami. Z tyranozauroidami łączą je 3 cechy a z [[klad]]em ''[[Xiongguanlong]]''+[[Tyrannosauridae]] 13. ''Siats'' ma jedną z tych cech, ale nie ma dwóch (podostałe są nieznane z uwagi na skąpy materiał ''Siats'').
 +
[[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28IIa.29|Oparta na macierzy Novasa i in. analiza Bella i in. (2016)]] wykazała różne pozycje ''Siats'' wśród [[Avetheropoda]], w tym zaawansowane [[Tyrannosauroidea]] i [[Ornithomimosauria]]; tą ostatnią pozycję ujawniła [[Tetanurae#Bell_i_in..2C_2016_.28IIb.29|ich analiza metodą bayesowską]]. Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha oraz Cau (2022) uplasowała opisywanego teropoda w [[Megaraptora]] (w obrębie [[Coelurosauria]]) jako najbardziej [[bazalny|bazalnego]] przedstawiciela tego [[klad]]u. Zdaniem badaczy [[Megaraptora]] są [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla [[Tyrannosauridae]] wewnątrz [[Tyrannosauroidea]]. Podobny wynik otrzymał również Cau (2024), jednakże dokładna pozycja ''Siats'' wewnątrz Megaraptora jest niepewna.
  
−
[[Neovenatoridae]] / [[Tyrannosauroidea]]??
+
Jak widać z powyższych rozważań pozycja systematyczna ''Siats'' jest nadal niepewna. Potrzebne są kolejne badania, które pozwolą ustalić przynależność tego niezwykłego drapieżnika do konkretnej grupy w obrębie [[Theropoda]].
  
−
[[Megaraptora]]
+
==Spis gatunków==
−
 
+
{| class="wikitable"
−
[[Megaraptoridae]]
+
|{{V|''Siats''}}
 +
| {{Kpt|[[Lindsay Zanno|Zanno]]}} i {{Kpt|[[Peter Makovicky|Makovicky]]}}, [[2013]]
 
|-
 
|-
−
| colspan=2 |[[Plik:5429-siats-meekerorum.jpg|400px]]
+
|{{V|''S. meekerorum''}}
−
<small>Autor: Julio Lacerda [http://julio-lacerda.deviantart.com/art/Run-you-Fools-411938518]</small>
+
| {{Kpt|[[Zanno]]}} i {{Kpt|Makovicky}}, [[2013]]
 
|}
 
|}
  
−
==Wstęp==
+
==Bibliografia==
−
''Siats'' był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone we wczesnej górnej kredzie. Gatunkiem typowym jest ''Siats meekerorum''. Jest trzecim największym drapieżnikiem który zamieszkiwał Północną Amerykę (wyprzedzają go tylko ''Tyrannosaurus'' i ''Acrocathosaurus'') oraz jest najmłodszym Allozauroidem dotychczas znalezionym na tym kontynencie.
+
<small>Bell, P. R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E. T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473-487. [[doi:10.1016/j.gr.2015.08.004]]
 +
 
 +
Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). [[doi:10.4435/BSPI.2024.08.]]
  
−
==Etymologia==
+
Malafaia, E., Mocho, P., Escaso, F., & Ortega, F. (2020). "A new carcharodontosaurian theropod from the Lusitanian Basin: evidence of allosauroid sympatry in the European Late Jurassic". Journal of Vertebrate Paleontology, 40(1), e1768106. [[doi:10.1080/02724634.2020.1768106]]
−
Nazwa ''Siats'' pochodzi od imienia potwora-ludożercy, pochodzącego z wierzeń indiańskiego plemienia Jutów, a epitet gatunkowy ''meekerorum'' upamiętnia geologa Johna Caldwela Meekera, który dofinansowywał badania prowadzone nad szczątkami tego teropoda.
 
  
−
==Odkrycie i Opis==
+
Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.github.io/Coelurosauria.htm#Siatsmeekerorum]
−
Na fragmenty szkieletu natrafili paleontolodzy z Muzeów Historii Naturalnej Północnej Karoliny oraz Chicago w USA. Opisu tego teropoda dokonali w 2013 roku Lindsay E. Zanno i Peter J. Makovicky, na podstawie holotypu o numerach katalogowych FMNH PR 2716.  
 
  
−
==Materiał Kostny==
+
Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of ''Eotyrannus lengi'', a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 [[doi:10.7717/peerj.12727]].
−
Holotyp tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: pięć kręgów piersiowych, ósmy kręg ogonowy, częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, częściowa lewa kość piszczelowa i kilka paliczków z lewej i prawej stopy.
 
  
 +
Novas, F. E., Agnolín, F. L., Ezcurra, M. D., Porfiri, J. & Canale, J. I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia". Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]]
  
−
==Spis gatunków==
+
Rauhut, O. W. M., Bakirov, A. A., Wings, O., Fernandes, A. E., & Hübner, T. R. (2024). "A new theropod dinosaur from the Callovian Balabansai Formation of Kyrgyzstan". Zoological Journal of the Linnean Society, 201(4), zlae090. [[doi:10.1093/zoolinnean/zlae090]]
−
{| class="wikitable"
 
−
! ''Siats''
 
−
| [[Lindsay E. Zanno i Peter J. Makovicky]], [[2013]]
 
−
|-
 
−
! ''Siats meekerorum''
 
−
| [[Lindsay E. Zanno i Peter J. Makovicky]], [[2013]]
 
−
|}
 
  
−
==Bibliografia==
+
Zanno, L. E. & Makovicky, P. J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. [[doi:10.1038/ncomms3827]]
−
<small>http://archosaur.us/theropoddatabase/Coelurosauria.htm#Siatsmeekerorum</small>
 
  
−
<References/>
+
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
Linia 86: Linia 96:
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 
[[Kategoria:Theropoda]]
 
[[Kategoria:Tetanurae]]
 
[[Kategoria:Tetanurae]]
 +
[[Kategoria:Carnosauria]]
 +
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 +
[[Kategoria:Megaraptora]]
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
−
[[Kategoria:cenoman]]
+
[[Kategoria:Cenoman]]

Aktualna wersja na dzień 11:36, 2 sty 2025

Autor: Eryk Sroka, Maciej Ziegler
Korekta: Paweł Konarzewski

Siats (siats)
Długość 11,7 m [1]
Wysokość 3,2 m (w biodrach) [1]
Masa 3,9 t [1]
Dieta mięsożerny
Miejsce USA - Utah

(formacja Cedar Mountain - ogniwo Mussentuchit)

Czas
252 201,4 143,1
66

ok. 94,6 Ma [2]
późna kreda (cenoman)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Avetheropoda

? Carnosauria / ? Coelurosauria

? Carcharodontosauria / ? Tyrannosauroidea

? Megaraptora (?? Ornithomimosauria)

Siats TD.png
Rekonstrukcja Siats jako bazalnego przedstawiciela Carcharodontosauria. Autor: UnexpectedDinoLesson [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Siats był wielkim teropodem zamieszkującym dzisiejsze Stany Zjednoczone na początku późnej kredy. Gatunkiem typowym jest Siats meekerorum.

Etymologia

Nazwa Siats pochodzi od imienia potwora-ludożercy, pochodzącego z wierzeń indiańskiego plemienia Jutów, a epitet gatunkowy meekerorum upamiętnia rodzinę Meeker, za wsparcie młodych paleontologów z FMNH.

Odkrycie i opis

Opisu tego teropoda dokonali w 2013 roku Lindsay E. Zanno i Peter J. Makovicky, na podstawie holotypu o numerze katalogowych FMNH PR 2716.

Znaczenie odkrycia

Siats jest trzecim największym teropodem, który zamieszkiwał Amerykę Północną (wyprzedzają go tylko Tyrannosaurus i Acrocanthosaurus), choć może być jeszcze wyżej w takim zestawieniu, gdyż odnaleziony okaz nie był dojrzały. Siats może być najmłodszym allozauroidem dotychczas znalezionym na tym kontynencie - jeśli należy do tej grupy. Jest też pierwszym prawdopodobnym megaraptorem znanym z Ameryki Północnej.

Materiał kostny

Sylwetka Siats z zaznaczonymi znanymi elementami. Autor: Paleocolour [1]

Holotyp (FMNH PR 2716) tego drapieżnika pochodzi od osobnika młodocianego i składa się z częściowego szkieletu pozaczaszkowego w którego skład wchodzą: ?zęby, pięć kręgów piersiowych, kręgi ogonowe (do 13), częściowa prawa kość biodrowa, kość kulszowa i strzałkowa, fragmenty kości śródstopia (III i I lub IV), kilka paliczków z lewej i prawej stopy oraz niezidentyfikowane fragmenty (w tym kręgi szyjne lub krzyżowe).

Paratyp (FMNH PR 3059) to ogonowy łuk neuralny, szewron, paliczek stopy i niezidentyfikowane fragmenty.

Pozycja filogenetyczna

Kręg grzbietowy Siats. Fot. Jonathan Chen [2]

Analiza filogenetyczna autorów opisu wskazała, że siats jest megaraptorem w Neovenatoridae (Avetheropoda: Carnosauria: Carcharodontosauria). Bliskie pokrewieństwo z megaraptorami (w obrębie Carnosauria) potwierdziła oparta na niej analiza Bella i in. (2016). Nowsze analizy filogenetyczne (np. Malafaie i in., 2020; Rauhut i in., 2024) wskazują, iż Siats to przedstawiciel Carcharodontosauria. Analiza Novasa i in. (2013), nieuwzględniająca Siats, wskazuje jednak, że megaraptory należą do Tyrannosauroidea (Avetheropoda: Coelurosauria). Novas i in. (2013) wyróżnili 13 cech łączących Megaraptora z celurozaurami. Z tyranozauroidami łączą je 3 cechy a z kladem Xiongguanlong+Tyrannosauridae 13. Siats ma jedną z tych cech, ale nie ma dwóch (podostałe są nieznane z uwagi na skąpy materiał Siats). Oparta na macierzy Novasa i in. analiza Bella i in. (2016) wykazała różne pozycje Siats wśród Avetheropoda, w tym zaawansowane Tyrannosauroidea i Ornithomimosauria; tą ostatnią pozycję ujawniła ich analiza metodą bayesowską. Obszerna analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Naisha oraz Cau (2022) uplasowała opisywanego teropoda w Megaraptora (w obrębie Coelurosauria) jako najbardziej bazalnego przedstawiciela tego kladu. Zdaniem badaczy Megaraptora są taksonem siostrzanym dla Tyrannosauridae wewnątrz Tyrannosauroidea. Podobny wynik otrzymał również Cau (2024), jednakże dokładna pozycja Siats wewnątrz Megaraptora jest niepewna.

Jak widać z powyższych rozważań pozycja systematyczna Siats jest nadal niepewna. Potrzebne są kolejne badania, które pozwolą ustalić przynależność tego niezwykłego drapieżnika do konkretnej grupy w obrębie Theropoda.

Spis gatunków

Siats Zanno i Makovicky, 2013
S. meekerorum Zanno i Makovicky, 2013

Bibliografia

Bell, P. R., Cau, A., Fanti, F., & Smith, E. T. (2016) "A large- clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473-487. doi:10.1016/j.gr.2015.08.004

Cau, A. (2024). "A Unified Framework for Predatory Dinosaur Macroevolution". Bollettino della Società Paleontologica Italiana. 63 (1). doi:10.4435/BSPI.2024.08.

Malafaia, E., Mocho, P., Escaso, F., & Ortega, F. (2020). "A new carcharodontosaurian theropod from the Lusitanian Basin: evidence of allosauroid sympatry in the European Late Jurassic". Journal of Vertebrate Paleontology, 40(1), e1768106. doi:10.1080/02724634.2020.1768106

Mortimer, M. (online) [4]

Naish, D. & Cau, A. (2022). "The osteology and affinities of Eotyrannus lengi, a tyrannosauroid theropod from the Wealden Supergroup of southern England". PeerJ 10:e12727 doi:10.7717/peerj.12727.

Novas, F. E., Agnolín, F. L., Ezcurra, M. D., Porfiri, J. & Canale, J. I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia". Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001

Rauhut, O. W. M., Bakirov, A. A., Wings, O., Fernandes, A. E., & Hübner, T. R. (2024). "A new theropod dinosaur from the Callovian Balabansai Formation of Kyrgyzstan". Zoological Journal of the Linnean Society, 201(4), zlae090. doi:10.1093/zoolinnean/zlae090

Zanno, L. E. & Makovicky, P. J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. doi:10.1038/ncomms3827

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press.
  2. ↑ Tucker, R. T., Zanno, L. E., Huang, H. Q., & Makovicky, P. J. (2020). "A refined temporal framework for newly discovered fossil assemblages of the upper Cedar Mountain Formation (Mussentuchit Member), Mussentuchit Wash, Central Utah". Cretaceous Research, 110, 104384. doi:10.1016/j.cretres.2020.104384
Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Siats&oldid=35223”