Eocarcharia: Różnice pomiędzy wersjami
(nowy) |
m |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|- | |- | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
| − | | [[Tomasz Sokołowski]], [[Alan Broka]], [[Daniel Madzia]] | + | | [[Tomasz Sokołowski]], [[Alan Broka]], [[Daniel Madzia]], [[Kamil Kamiński]] |
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
[[Carnosauria]] | [[Carnosauria]] | ||
| − | [[Allosauroidea]] | + | ?[[Allosauroidea]] |
| − | + | ?? [[Carcharodontosauria]] | |
| − | + | ?? [[Carcharodontosauridae]] | |
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Eocarcharia_BW.jpg|400px|]] |
| − | <small>Główny materiał kopalny. Autor: | + | <small>Główny materiał kopalny. Autor: Nobu Tamura [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eocarcharia_BW.jpg].</small> |
|} | |} | ||
| Linia 60: | Linia 60: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | Odnaleziono izolowane fragmenty czaszki pochodzące co najmniej od trzech osobników. [[Holotyp]] (MNN GAD2) to lewa kość zaoczodołowa. Pozostały materiał to: kolejna lewa kość zaoczodołowa (MNN GAD3), trzy niekompletne prawe kości zaoczodołowe (MNN GAD4, 5, 6), lewa kość szczękowa (MNN GAD7), fragment prawej i lewej kości szczękowej (MNN GAD8, 9), lewa kość czołowa i przedczołowa (MNN GAD10), kość czołowo-ciemieniowa (MNN GAD11) i pięć zębów (MNN GAD12, 13, 14). | + | Odnaleziono izolowane fragmenty czaszki pochodzące co najmniej od trzech osobników. [[Holotyp]] (MNN GAD2) to lewa kość zaoczodołowa. Pozostały materiał to: kolejna lewa kość zaoczodołowa (MNN GAD3), trzy niekompletne prawe kości zaoczodołowe (MNN GAD4, 5, 6), lewa kość szczękowa (MNN GAD7), fragment prawej i lewej kości szczękowej (MNN GAD8, 9), lewa kość czołowa i przedczołowa (MNN GAD10), kość czołowo-ciemieniowa (MNN GAD11) i pięć zębów (MNN GAD12, 13, 14). Schade i in. (2023) sugerowali, że do eokarcharii może należeć niepełny dach czaszki, przypisywany wcześniej do ''[[Suchomimus]]''. Potwierdzili to Kellermann i in. (2025), lecz Cau i Paterna (2025) opowiedzieli się za pierwotną interpretacją. |
| − | ==Filogeneza== | + | ==Filogeneza i ważność== |
| − | ''Eocarcharia'' to najprawdopodobniej [[bazalny]] [[karcharodontozauryd]]. Według [[Carnosauria#Sereno_i_Brusatte.2C_2008|przeprowadzonej przez Sereno i Brusattego (2008)]] [[analiza filogenetyczna|analizy kladystycznej]] ''Eocarcharia'' jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] znacznie większego, północnoamerykańskiego [[Acrocanthosaurus|akrokantozaura]]. Wiele późniejszych analizy potwierdziły przynależność do Carcharodontosauridae (np. [[Carnosauria#Eddy_i_Clarke.2C_2011|Eddy i Clarke, 2011]]), lecz inne były mniej jednoznaczne i wykazały jedynie niewątpliwą przynależność do [[Carcharodontosauria]] ([[Tetanurae#Ortega_i_in..2C_2010|Otrega i in., 2010]]) lub [[Allosauroidea]] ([[Tetanurae#Benson.2C_2010_A|Benson, 2010]]). | + | ''Eocarcharia'' to najprawdopodobniej [[bazalny]] [[karcharodontozauryd]]. Według [[Carnosauria#Sereno_i_Brusatte.2C_2008|przeprowadzonej przez Sereno i Brusattego (2008)]] [[analiza filogenetyczna|analizy kladystycznej]] ''Eocarcharia'' jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] znacznie większego, północnoamerykańskiego [[Acrocanthosaurus|akrokantozaura]]. Wiele późniejszych analizy potwierdziły przynależność do Carcharodontosauridae (np. [[Carnosauria#Eddy_i_Clarke.2C_2011|Eddy i Clarke, 2011]]), lecz inne były mniej jednoznaczne i wykazały jedynie niewątpliwą przynależność do [[Carcharodontosauria]] ([[Tetanurae#Ortega_i_in..2C_2010|Otrega i in., 2010]]) lub [[Allosauroidea]] ([[Tetanurae#Benson.2C_2010_A|Benson, 2010]]). Kellermann i in. (2025) uznali, że nie ma podstaw do uznania przypisanej kości szczękowej za szczątki eokarcharii, jako że nie była ona stowarzyszona z holotypem, co sugerowal już wcześniej Novas i in. (2013). Kellermann i współpracownicy w swojej analizie osobno zakodowali wspomnianą k. szczękową i resztę materiału eokarcharii, otrzymując odmienne ich pozycje. Zakwestionowali oni przynależność omawianego teropoda do Carcharodontosauridae, uznając, że znaczny wpływ na wcześniejsze badania miało kodowanie przypisanej k. szczękowej. Jeszcze dalej poszli Cau i Paterna, uznając eokarcharię za chimerę, złożoną z kości spinozauryda i karcarodontozauryda. Holotypowa k. zaoczodołowa i dach czaszki miałyby pochodzić od [[Baryonychinae|barionychina]] prawdopodobnie odrębnego od sympatrycznego ''[[Suchomimus]]'', natomiast k. szczękowa należy wg autorów do karcharodontozauryda. ''Eocarcharia'' byłaby więc spinozaurydem, a dla przypisanej k. szczękowej należałoby utworzyć nowy rodzaj. |
| + | [[Plik:Kryptops_Eocarcharia_lokalizacja.PNG|300px|thumb|right|Miejsce znalezienia ''Eocarcharia'' (G138) i ''[[Kryptops]]'' (G88). Źródło: Sereno i Brusatte, 2008.]] | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | W środowisku eokarcharii istniał triumwirat dużych teropodów. Poza [[karnozaur]]em żyły jeszcze dwaj wielcy mięsożercy: [[abelizauryd]] ''[[Kryptops]]'' i najczęstszy z nich - ''[[Suchomimus]]'' z grupy [[spinozauryd]]ów. Odnaleziono też szczątki małego, nieopisanego jeszcze [[noazauryd]]a. ''Eocarcharia'' mogła polować na spokrewnione z diplodokami [[rebbachizauryd]]y reprezentowane przez [[rodzaj]] ''[[Nigersaurus]]'' lub [[ | + | W środowisku eokarcharii istniał triumwirat dużych teropodów. Poza [[karnozaur]]em żyły jeszcze dwaj wielcy mięsożercy: [[abelizauryd]] ''[[Kryptops]]'' i najczęstszy z nich - ''[[Suchomimus]]'' z grupy [[spinozauryd]]ów. Odnaleziono też szczątki małego, nieopisanego jeszcze [[noazauryd]]a. ''Eocarcharia'' mogła polować na spokrewnione z diplodokami [[rebbachizauryd]]y reprezentowane przez [[rodzaj]] ''[[Nigersaurus]]'' lub [[Iguanodontia|iguanodonty]]: grzebieniastego ''[[Ouranosaurus]]'', masywnego ''[[Lurdusaurus]]'' czy mniejszego ''[[Elrhazosaurus]]''. Występowało tam także wiele krokodyli, w tym ''Stolokrosuchus'', ogromny ''Sarcosuchus'', stanowiący zapewne zagrożenia dla omawianego teropoda oraz mniejsze ''Anatosuchus'' i ''Araripesuchus''. Inne zwierzęta odnalezione w osadach formacji Elrhaz to pterozaury z grupy ornitocheirydów, żółwie, ryby kostnoszkieletowe, rekiny z grupy hybodontów i małże słodkowodne. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 78: | Linia 79: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Benson, R.B.J. (2010) "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 882-935. doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x | + | <small>Benson, R.B.J. (2010) "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 882-935. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x]] |
| − | Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. doi: 10.1007/s00114-009-0614-x | + | Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. [[doi:10.1007/s00114-009-0614-x]] |
| − | + | Cau, A., & Paterna, A. (2025). "Beyond the Stromer's Riddle: the impact of lumping and splitting hypotheses on the systematics of the giant predatory dinosaurs from northern Africa". Ital. J. Geosci., 144(2), XX-XX, [[doi:10.3301/IJG.2025.10]] | |
| − | Ortega, F., Escaso, F & Sanz, J.L. (2010) "A bizarre, humped Carcharodontosauria (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Spain" Nature, 467, 203-206. doi: 10.1038/nature09181 | + | Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. [[doi:10.1080/14772019.2011.630927]] |
| + | |||
| + | Eddy, D.R. & Clarke, J.A. (2011) "New Information on the Cranial Anatomy of ''Acrocanthosaurus atokensis'' and Its Implications for the Phylogeny of Allosauroidea (Dinosauria: Theropoda)" PLoS ONE 6(3), e17932. [[doi:10.1371/journal.pone.0017932]] | ||
| + | |||
| + | Ortega, F., Escaso, F & Sanz, J.L. (2010) "A bizarre, humped Carcharodontosauria (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Spain" Nature, 467, 203-206. [[doi:10.1038/nature09181]] | ||
Sereno, P.C. & Brusatte, S.L. (2008) "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger" Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46.</small> | Sereno, P.C. & Brusatte, S.L. (2008) "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger" Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46.</small> | ||
Aktualna wersja na dzień 21:02, 19 maj 2025
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Tomasz Sokołowski, Alan Broka, Daniel Madzia, Kamil Kamiński |
| Eocarcharia (eokarcharia) | |
|---|---|
| Długość: | 6-8 m |
| Masa: | 0,6-1,5 t |
| Miejsce występowania: | Niger |
| Czas występowania | ok. 112 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Główny materiał kopalny. Autor: Nobu Tamura [1]. | |
Wstęp
Eocarcharia to karnozaur odkryty w Nigrze przez ekspedycję Paula Sereno. Od innych karcharodontozaurydów odróżniają go m.in. trzy małe otwory w kości szczękowej i owalny guz nad okiem.
Etymologia
Nazwa Eocarcharia oznacza dosłownie "wczesny rekin" - z gr. eos - "świt, początek" i gr. karcharias - "rekin", co odnosi się do bazalnej pozycji "rekinozębego" teropoda w kladzie Carcharodontosauridae. Zaś nazwa gatunkowa - dinops (z greckiego "dzikooki, srogooki") odnosi się do masywnej ornamentacji brwi nad okiem.
Materiał kopalny
Odnaleziono izolowane fragmenty czaszki pochodzące co najmniej od trzech osobników. Holotyp (MNN GAD2) to lewa kość zaoczodołowa. Pozostały materiał to: kolejna lewa kość zaoczodołowa (MNN GAD3), trzy niekompletne prawe kości zaoczodołowe (MNN GAD4, 5, 6), lewa kość szczękowa (MNN GAD7), fragment prawej i lewej kości szczękowej (MNN GAD8, 9), lewa kość czołowa i przedczołowa (MNN GAD10), kość czołowo-ciemieniowa (MNN GAD11) i pięć zębów (MNN GAD12, 13, 14). Schade i in. (2023) sugerowali, że do eokarcharii może należeć niepełny dach czaszki, przypisywany wcześniej do Suchomimus. Potwierdzili to Kellermann i in. (2025), lecz Cau i Paterna (2025) opowiedzieli się za pierwotną interpretacją.
Filogeneza i ważność
Eocarcharia to najprawdopodobniej bazalny karcharodontozauryd. Według przeprowadzonej przez Sereno i Brusattego (2008) analizy kladystycznej Eocarcharia jest taksonem siostrzanym znacznie większego, północnoamerykańskiego akrokantozaura. Wiele późniejszych analizy potwierdziły przynależność do Carcharodontosauridae (np. Eddy i Clarke, 2011), lecz inne były mniej jednoznaczne i wykazały jedynie niewątpliwą przynależność do Carcharodontosauria (Otrega i in., 2010) lub Allosauroidea (Benson, 2010). Kellermann i in. (2025) uznali, że nie ma podstaw do uznania przypisanej kości szczękowej za szczątki eokarcharii, jako że nie była ona stowarzyszona z holotypem, co sugerowal już wcześniej Novas i in. (2013). Kellermann i współpracownicy w swojej analizie osobno zakodowali wspomnianą k. szczękową i resztę materiału eokarcharii, otrzymując odmienne ich pozycje. Zakwestionowali oni przynależność omawianego teropoda do Carcharodontosauridae, uznając, że znaczny wpływ na wcześniejsze badania miało kodowanie przypisanej k. szczękowej. Jeszcze dalej poszli Cau i Paterna, uznając eokarcharię za chimerę, złożoną z kości spinozauryda i karcarodontozauryda. Holotypowa k. zaoczodołowa i dach czaszki miałyby pochodzić od barionychina prawdopodobnie odrębnego od sympatrycznego Suchomimus, natomiast k. szczękowa należy wg autorów do karcharodontozauryda. Eocarcharia byłaby więc spinozaurydem, a dla przypisanej k. szczękowej należałoby utworzyć nowy rodzaj.
Paleoekologia
W środowisku eokarcharii istniał triumwirat dużych teropodów. Poza karnozaurem żyły jeszcze dwaj wielcy mięsożercy: abelizauryd Kryptops i najczęstszy z nich - Suchomimus z grupy spinozaurydów. Odnaleziono też szczątki małego, nieopisanego jeszcze noazauryda. Eocarcharia mogła polować na spokrewnione z diplodokami rebbachizaurydy reprezentowane przez rodzaj Nigersaurus lub iguanodonty: grzebieniastego Ouranosaurus, masywnego Lurdusaurus czy mniejszego Elrhazosaurus. Występowało tam także wiele krokodyli, w tym Stolokrosuchus, ogromny Sarcosuchus, stanowiący zapewne zagrożenia dla omawianego teropoda oraz mniejsze Anatosuchus i Araripesuchus. Inne zwierzęta odnalezione w osadach formacji Elrhaz to pterozaury z grupy ornitocheirydów, żółwie, ryby kostnoszkieletowe, rekiny z grupy hybodontów i małże słodkowodne.
Spis gatunków
| Eocarcharia | Sereno i Brusatte, 2008 |
|---|---|
| E. dinops | Sereno i Brusatte, 2008 |
Bibliografia
Benson, R.B.J. (2010) "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society, 158, 882-935. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x
Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. doi:10.1007/s00114-009-0614-x
Cau, A., & Paterna, A. (2025). "Beyond the Stromer's Riddle: the impact of lumping and splitting hypotheses on the systematics of the giant predatory dinosaurs from northern Africa". Ital. J. Geosci., 144(2), XX-XX, doi:10.3301/IJG.2025.10
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi:10.1080/14772019.2011.630927
Eddy, D.R. & Clarke, J.A. (2011) "New Information on the Cranial Anatomy of Acrocanthosaurus atokensis and Its Implications for the Phylogeny of Allosauroidea (Dinosauria: Theropoda)" PLoS ONE 6(3), e17932. doi:10.1371/journal.pone.0017932
Ortega, F., Escaso, F & Sanz, J.L. (2010) "A bizarre, humped Carcharodontosauria (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Spain" Nature, 467, 203-206. doi:10.1038/nature09181
Sereno, P.C. & Brusatte, S.L. (2008) "Basal abelisaurid and carcharodontosaurid theropods from the Lower Cretaceous Elrhaz Formation of Niger" Acta Palaeontologica Polonica, 53, 15-46.
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eocarcharia_BW.jpg){kind=link}