Rocasaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(uzupełnienia) |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|nazwa = ''Rocasaurus'' (rokazaur) | |nazwa = ''Rocasaurus'' (rokazaur) | ||
|długość = 7,9 m (młodociany osobnik)<ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | |długość = 7,9 m (młodociany osobnik)<ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | ||
| − | |wysokość = 1, | + | |wysokość = ok. 1,8 m (w ramionach; młodociany osobnik)<ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
|masa = 1,9 t (młodociany osobnik)<ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |masa = 1,9 t (młodociany osobnik)<ref name="Molina-Larramendi"></ref> | ||
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
|miejsce = [[Argentyna]] - Rio Negro | |miejsce = [[Argentyna]] - Rio Negro | ||
<small>(dolne ogniwo formacji [[Allen]])</small> | <small>(dolne ogniwo formacji [[Allen]])</small> | ||
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|73|69}} |
| − | ok. | + | ok. 73-69 [[Ma]]<br> |
<small>[[późna kreda]] (środkowy [[kampan]] - wczesny [[mastrycht]])</small> | <small>[[późna kreda]] (środkowy [[kampan]] - wczesny [[mastrycht]])</small> | ||
|systematyka | |systematyka | ||
| Linia 21: | Linia 21: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| + | |||
| + | [[Macronaria]] | ||
[[Somphospondyli]] | [[Somphospondyli]] | ||
| Linia 29: | Linia 31: | ||
[[Saltasaurinae]] | [[Saltasaurinae]] | ||
| − | |grafika = | + | |
| − | |podpis = Rekonstrukcja | + | [[Saltasaurini]] |
| + | |grafika = Rocasaurus muniozi.jpg | ||
| + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa rokazaura. Autor: Thorfinn777 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rocasaurus_muniozi.jpg] | ||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 39: | Linia 43: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Rocasaurus'' to [[rodzaj]] tytanozaura, który żył w późnej kredzie na terytorium dzisiejszej Argentyny | + | ''Rocasaurus'' to [[rodzaj]] tytanozaura, który żył w późnej kredzie na terytorium dzisiejszej Argentyny. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Pierwszy człon nazwy [[rodzaj]]owej dinozaura (''Roca'') pochodzi od nazwy miasta General Roca, nieopodal którego odnaleziono szczątki zauropoda. Druga część (''saurus'') to popularny przyrostek nazw wielu dinozaurów i innych wymarłych czworonogów. | + | Pierwszy człon nazwy [[rodzaj]]owej dinozaura (''Roca'') pochodzi od nazwy miasta General Roca, nieopodal którego odnaleziono szczątki zauropoda. Druga część (''saurus'') to popularny przyrostek nazw wielu dinozaurów i innych wymarłych czworonogów. Nazwa gatunkowa (''muniozi'') honoruje Juana Carlosa Muñoza, który przyczynił się do badań paleontologicznych w Argentynie. |
| − | Nazwa gatunkowa (''muniozi'') honoruje Juana Carlosa Muñoza, który przyczynił się do badań paleontologicznych w Argentynie. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:Rocasaurus.jpg|thumb|Kość udowa oraz miednica rokazaura. Źródło: Garcia i Salgado, 2011 [https://app.pan.pl/article/item/app20110055.html]]] | ||
[[Holotyp]] (MPCA-Pv 46) to szczątki młodego osobnika składające się z trzonu kręgu szyjnego i łuku neuralnego, dwóch trzonów kręgów grzbietowych, trzech łuków neuralnych grzbietowych i dwóch krzyżowych, dwóch kręgów ogonowych: ze środkowej częci ogona i części środkowo-tylnej. Poza kręgami [[holotyp]] tworzą także kości kulszowe, lewa kość łonowa i fragment prawej oraz lewa kość udowa. | [[Holotyp]] (MPCA-Pv 46) to szczątki młodego osobnika składające się z trzonu kręgu szyjnego i łuku neuralnego, dwóch trzonów kręgów grzbietowych, trzech łuków neuralnych grzbietowych i dwóch krzyżowych, dwóch kręgów ogonowych: ze środkowej częci ogona i części środkowo-tylnej. Poza kręgami [[holotyp]] tworzą także kości kulszowe, lewa kość łonowa i fragment prawej oraz lewa kość udowa. | ||
Przypisany materiał to kręgi ogonowe. | Przypisany materiał to kręgi ogonowe. | ||
| − | Ronaldo i in. (2022) opisali nowe szczątki należące do ''Rocasaurus''. Materiał kopalny obejmuje | + | Aranciaga Ronaldo i in. (2022) opisali nowe szczątki należące do ''Rocasaurus''. Materiał kopalny obejmuje 12 łuków neutralnych kręgów szyjnych, nieokreślony tylny trzon kręgu szyjnego oraz łuk neuralny, łuk neuralny drugiego kręgu grzbietowego i fragmentaryczną kość kulszową. |
| + | |||
| + | ==Budowa i paleobiologia== | ||
| + | Jak inne zauropody, także rokazaur był czworonożnym roślinożercą z długim ogonem i szyją zakończoną małą głową. Jak jego krewniacy, mógł być opancerzony, co pomagało by mu w starciu z drapieżnymi abelizaurami. ''Rocasaurus'' od swoich pobratymców różnił się elementami budowy miednicy oraz kręgów ogonowych. Inną cechą charakterystyczną omawianego zauropoda jest silnie spneumatyzowanymi szkielet pozaczaszkowy ([[Salgado]] i Azpilicueta, 2000; Cedra i in., 2012). | ||
| + | |||
| + | Fernández i współpracownicy (2025) zbadali kręgi ogonowe ''Rocasaurus''. Badacze zauważyli, że w kręgach oprócz charakterystycznych pustych w środku otworów mogła być obecna również tkanka pneumostealna (zewnętrzne włókna), która jest histologicznym wskaźnikiem [[pneumatyzacja|pneumatyzacji]]. Struktura ta była jedynie obecna w słabo zachowanych częściach kręgów, natomiast w zachowanych dobrze obszarach jej nie było. Według naukowców tkanka pneumostealna występowała rzadko u rokazaura. | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
| − | ''Rocasaurus'' był jednym z późnych przedstawicieli tytanozaurów i jednym z najbardziej [[zaawansowany]]ch. Jest on uznawany przez [[Paul Sereno|Sereno]] za przedstawiciela [[klad]]u [[Aeolosaurini]], w skład którego wchodzą także ''[[Gondwanatitan]]'' i ''[[Aeolosaurus]]''. Jednak sam [[takson]] [[Aeolosaurini]] ma niepewną pozycję wśród tytanozaurów. [[Paul Sereno|Sereno]] uważa ją bowiem za podtakson [[Saltasaurinae]], natomiast nowsze analizy ([[Jorge Calvo|Calvo]] i in. - [[2007]]; [[Jorge Calvo|Calvo]] i in. - [[2007]]) wskazują na to, że [[Aeolosaurini]], wraz z [[Rinconsauria]] i [[rodzaj]]em ''[[Rapetosaurus]]'' tworzą jeden [[klad]] [[zaawansowany]]ch tytanozaurów, natomiast w skład drugiego wchodzą [[Saltasaurinae]], [[Opisthocoelicaudiinae]] oraz ''[[Lirainosaurus]]''. W tych analizach bliscy krewni rokazaura to ''[[Saltasaurus]]'' - jego [[takson siostrzany]] oraz dalej spokrewniony ''[[Neuquensaurus]]''. Prawdopodobnie [[klad]] [[Saltasaurinae]] powstał już po oddzieleniu się Ameryki Południowej od Afryki, stąd zasięg geograficzny saltazaurynów jest ograniczony do tego pierwszego kontynentu. | + | ''Rocasaurus'' był jednym z późnych przedstawicieli tytanozaurów i jednym z najbardziej [[zaawansowany]]ch. Jest on uznawany przez [[Paul Sereno|Sereno]] za przedstawiciela [[klad]]u [[Aeolosaurini]], w skład którego wchodzą także ''[[Gondwanatitan]]'' i ''[[Aeolosaurus]]''. Jednak sam [[takson]] [[Aeolosaurini]] ma niepewną pozycję wśród tytanozaurów. [[Paul Sereno|Sereno]] uważa ją bowiem za podtakson [[Saltasaurinae]], natomiast nowsze analizy ([[Jorge Calvo|Calvo]] i in. - [[2007]]a; [[Jorge Calvo|Calvo]] i in. - [[2007]]b) wskazują na to, że [[Aeolosaurini]], wraz z [[Rinconsauria]] i [[rodzaj]]em ''[[Rapetosaurus]]'' tworzą jeden [[klad]] [[zaawansowany]]ch tytanozaurów, natomiast w skład drugiego wchodzą [[Saltasaurinae]], [[Opisthocoelicaudiinae]] oraz ''[[Lirainosaurus]]''. W tych analizach bliscy krewni rokazaura to ''[[Saltasaurus]]'' - jego [[takson siostrzany]] oraz dalej spokrewniony ''[[Neuquensaurus]]''. Prawdopodobnie [[klad]] [[Saltasaurinae]] powstał już po oddzieleniu się Ameryki Południowej od Afryki, stąd zasięg geograficzny saltazaurynów jest ograniczony do tego pierwszego kontynentu. Według Navarro i współpracowników (2022) najbliższym kuzynem ''Rocasaurus'' jest ''[[Bonatitan]]''. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 61: | Linia 70: | ||
|- | |- | ||
|{{V| ''R. muniozi''}} | |{{V| ''R. muniozi''}} | ||
| − | | {{Kpt|Salgado}} i {{Kpt|Azpilicueta}}, 2000 | + | | {{Kpt|[[Salgado]]}} i {{Kpt|Azpilicueta}}, [[2000]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Rolando, M. | + | Aranciaga Rolando, M., García Marsà, J. A. G,. Agnolin, F. L., Motta, M. J., Rozadilla, S., & Novas, F. E. (2022). "The sauropod record of salitral ojo del agua: An Upper Cretaceous (Allen Formation) fossiliferous locality from northern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 129, 105029. [[doi:10.1016/j.cretres.2021.105029]] |
| + | |||
| + | Calvo, J. O., Porfiri, J. D., González-Riga, B. J., & Kellner, A. W. A. (2007a). "A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur". Anais da Academia Brasileira de Ciências, 79, 529-541.[http://www.scielo.br/pdf/aabc/v79n3/a13v79n3.pdf] | ||
| + | |||
| + | Cerda, I. A., Salgado, L., & Powell, J. E. (2012). "Extreme postcranial pneumaticity in sauropod dinosaurs from South America". Paläontologische Zeitschrift, 86(4), 441-449. [[doi:10.1007/s12542-012-0140-6]] | ||
| + | |||
| + | Calvo, J. O., González Riga, B. J., & Porfiri, J. D. (2007b). "A new titanosaur sauropod from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, 65(4), 485-504.[http://www.proyectodino.com.ar/pdfs/140-0021.pdf] | ||
| − | + | Fernández, M. E., Windholz, G. J., & Zurriaguz, V. L. (2025). "Palaeohistological characterisation of the caudal pneumaticity of ''Rocasaurus muniozi'' (Sauropoda: Titanosauria)". Historical Biology, 1-13. [[doi:10.1080/08912963.2025.2481526]] | |
| − | + | Navarro, B. A., Ghilardi, A. M., Aureliano, T., Diéz Díaz, V., Bandeira, K. L. N., Cattaruzzi, A. G. S., Iori, F. V., Martine, A. M., Carvalho, A. B., Anelli, L. E., Fernandes, M. A., & Zaher, H. (2022). "A new nanoid titanosaur (Dinosauria: Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Brazil". Ameghiniana. 59 (5): 317-354. [[doi:10.5710/AMGH.25.08.2022.3477.]] | |
| − | Salgado, L. | + | Salgado, L., & Azpilicueta, C. (2000). "Un nuevo saltasaurino (Sauropoda, Titanosauridae) de la provincia de Río Negro (Formación Allen, Cretácico Superior), Patagonia, Argentina". Ameghiniana, 37(3), 259-264.[http://www.dinodata.info/index.php/topic,2371.0.html] [Tłumaczenie z dinodata.org, autor: Matthew C. Lamanna] |
<references/></small> | <references/></small> | ||
Aktualna wersja na dzień 07:44, 2 wrz 2025
| Autor: | Maciej Ziegler |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Rocasaurus (rokazaur) | |
|---|---|
| Długość | 7,9 m (młodociany osobnik)[1] |
| Wysokość | ok. 1,8 m (w ramionach; młodociany osobnik)[1] |
| Masa | 1,9 t (młodociany osobnik)[1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Rio Negro
(dolne ogniwo formacji Allen) |
| Czas |
ok. 73-69 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa rokazaura. Autor: Thorfinn777 [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Rocasaurus to rodzaj tytanozaura, który żył w późnej kredzie na terytorium dzisiejszej Argentyny.
Etymologia
Pierwszy człon nazwy rodzajowej dinozaura (Roca) pochodzi od nazwy miasta General Roca, nieopodal którego odnaleziono szczątki zauropoda. Druga część (saurus) to popularny przyrostek nazw wielu dinozaurów i innych wymarłych czworonogów. Nazwa gatunkowa (muniozi) honoruje Juana Carlosa Muñoza, który przyczynił się do badań paleontologicznych w Argentynie.
Materiał kopalny
Holotyp (MPCA-Pv 46) to szczątki młodego osobnika składające się z trzonu kręgu szyjnego i łuku neuralnego, dwóch trzonów kręgów grzbietowych, trzech łuków neuralnych grzbietowych i dwóch krzyżowych, dwóch kręgów ogonowych: ze środkowej częci ogona i części środkowo-tylnej. Poza kręgami holotyp tworzą także kości kulszowe, lewa kość łonowa i fragment prawej oraz lewa kość udowa.
Przypisany materiał to kręgi ogonowe.
Aranciaga Ronaldo i in. (2022) opisali nowe szczątki należące do Rocasaurus. Materiał kopalny obejmuje 12 łuków neutralnych kręgów szyjnych, nieokreślony tylny trzon kręgu szyjnego oraz łuk neuralny, łuk neuralny drugiego kręgu grzbietowego i fragmentaryczną kość kulszową.
Budowa i paleobiologia
Jak inne zauropody, także rokazaur był czworonożnym roślinożercą z długim ogonem i szyją zakończoną małą głową. Jak jego krewniacy, mógł być opancerzony, co pomagało by mu w starciu z drapieżnymi abelizaurami. Rocasaurus od swoich pobratymców różnił się elementami budowy miednicy oraz kręgów ogonowych. Inną cechą charakterystyczną omawianego zauropoda jest silnie spneumatyzowanymi szkielet pozaczaszkowy (Salgado i Azpilicueta, 2000; Cedra i in., 2012).
Fernández i współpracownicy (2025) zbadali kręgi ogonowe Rocasaurus. Badacze zauważyli, że w kręgach oprócz charakterystycznych pustych w środku otworów mogła być obecna również tkanka pneumostealna (zewnętrzne włókna), która jest histologicznym wskaźnikiem pneumatyzacji. Struktura ta była jedynie obecna w słabo zachowanych częściach kręgów, natomiast w zachowanych dobrze obszarach jej nie było. Według naukowców tkanka pneumostealna występowała rzadko u rokazaura.
Pozycja systematyczna
Rocasaurus był jednym z późnych przedstawicieli tytanozaurów i jednym z najbardziej zaawansowanych. Jest on uznawany przez Sereno za przedstawiciela kladu Aeolosaurini, w skład którego wchodzą także Gondwanatitan i Aeolosaurus. Jednak sam takson Aeolosaurini ma niepewną pozycję wśród tytanozaurów. Sereno uważa ją bowiem za podtakson Saltasaurinae, natomiast nowsze analizy (Calvo i in. - 2007a; Calvo i in. - 2007b) wskazują na to, że Aeolosaurini, wraz z Rinconsauria i rodzajem Rapetosaurus tworzą jeden klad zaawansowanych tytanozaurów, natomiast w skład drugiego wchodzą Saltasaurinae, Opisthocoelicaudiinae oraz Lirainosaurus. W tych analizach bliscy krewni rokazaura to Saltasaurus - jego takson siostrzany oraz dalej spokrewniony Neuquensaurus. Prawdopodobnie klad Saltasaurinae powstał już po oddzieleniu się Ameryki Południowej od Afryki, stąd zasięg geograficzny saltazaurynów jest ograniczony do tego pierwszego kontynentu. Według Navarro i współpracowników (2022) najbliższym kuzynem Rocasaurus jest Bonatitan.
Spis gatunków
| Rocasaurus | Salgado i Azpilicueta, 2000 |
| R. muniozi | Salgado i Azpilicueta, 2000 |
Bibliografia
Aranciaga Rolando, M., García Marsà, J. A. G,. Agnolin, F. L., Motta, M. J., Rozadilla, S., & Novas, F. E. (2022). "The sauropod record of salitral ojo del agua: An Upper Cretaceous (Allen Formation) fossiliferous locality from northern Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 129, 105029. doi:10.1016/j.cretres.2021.105029
Calvo, J. O., Porfiri, J. D., González-Riga, B. J., & Kellner, A. W. A. (2007a). "A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur". Anais da Academia Brasileira de Ciências, 79, 529-541.[3]
Cerda, I. A., Salgado, L., & Powell, J. E. (2012). "Extreme postcranial pneumaticity in sauropod dinosaurs from South America". Paläontologische Zeitschrift, 86(4), 441-449. doi:10.1007/s12542-012-0140-6
Calvo, J. O., González Riga, B. J., & Porfiri, J. D. (2007b). "A new titanosaur sauropod from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, 65(4), 485-504.[4]
Fernández, M. E., Windholz, G. J., & Zurriaguz, V. L. (2025). "Palaeohistological characterisation of the caudal pneumaticity of Rocasaurus muniozi (Sauropoda: Titanosauria)". Historical Biology, 1-13. doi:10.1080/08912963.2025.2481526
Navarro, B. A., Ghilardi, A. M., Aureliano, T., Diéz Díaz, V., Bandeira, K. L. N., Cattaruzzi, A. G. S., Iori, F. V., Martine, A. M., Carvalho, A. B., Anelli, L. E., Fernandes, M. A., & Zaher, H. (2022). "A new nanoid titanosaur (Dinosauria: Sauropoda) from the Upper Cretaceous of Brazil". Ameghiniana. 59 (5): 317-354. doi:10.5710/AMGH.25.08.2022.3477.
Salgado, L., & Azpilicueta, C. (2000). "Un nuevo saltasaurino (Sauropoda, Titanosauridae) de la provincia de Río Negro (Formación Allen, Cretácico Superior), Patagonia, Argentina". Ameghiniana, 37(3), 259-264.[5] [Tłumaczenie z dinodata.org, autor: Matthew C. Lamanna]
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rocasaurus_muniozi.jpg){kind=link}