Skorpiovenator

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler	Adrian Tkocz

---

Skorpiovenator (skorpiowenator)
Długość:	ok. 6 m
Masa:	500-800 kg
Miejsce występowania:	Argentyna - prowincja Neuquén (dolne osady formacji Huincul, podgrupa Ri­o Limay, grupa Neuquén)
Czas występowania	95-92 Ma późna kreda (późny cenoman - wczesny turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Ceratosauria Abelisauridae Carnotaurinae Brachyrostra
400px Autor: Andrey Atuchin [1]

Wstęp

Skorpiovenator to rodzaj abelizauryda żyjącego w późnej kredzie na terenach dzisiejszej Argentyny. Jest jednym z najbardziej kompletnych dotychczas znalezionych przedstawicieli Abelisauridae. Skorpiovenator nie był jedynym dużym teropodem z formacji Huincul - żył tam też jego bliski krewny - Ilokelesia oraz wielkie karcharodontozaurydy Mapusaurus. Polowały one na ogromne tytanozaury Argentinosaurus (choć dorosłe osobniki były pewnie zbyt trudną zdobyczą), mniejsze rebbachizaurydy Cathartesaura oraz na ornitopody.

Budowa

Jak u wielu abelizaurydów, czaszka Skorpiovenator jest wysoka, krótka i ozdobiona grzebieniami, bruzdami oraz guzkami. Wśród cech wyróżniających skorpiowenatora jest m. in. liczba zębów w kości szczękowej - ma on ich aż 19, czyli więcej niż u pozostałych członków Abelisauridae. W 2009 roku utworzono klad południowoamerykańskich abelizaurydów nazwany Brachyrostra (czyli "krótkie czaszki"), zawierający wszystkie abelizaurydy bliżej spokrewnione z Carnotaurus sastrei niż z Majungasaurus crenatissimus. Cechą tego kladu jest skrócenie i bardzo silne skostnienie góry czaszki połączone z postępującym zmniejszeniem oczodołu. Miało to prawdopodobnie na celu absorbowanie wstrząsów. Wytworzenie rogopodobnych struktur i wzmocnienie czaszki nastąpiło prawdopodobnie niezależnie u wielu abelizaurydów. Na podstawie podobieństwa zębów skorpiowenatora i karcharodontozaurydów zasugerowano, że domniemane zęby tych ostatnich z czasów po cenomanie (od 93 Ma) należały w rzeczywistości do przedstawicieli Abelisauridae.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi z połączenia łacińskich słów skorpios (skorpion) i venator (drapieżnik, łowca). Naukowcy nazwali tak dinozaura, ponieważ wokół wykopów kręciło się wiele skorpionów. Epitet gatunkowy nadano na cześć Manuela Bustingorry'ego, właściciela gruntu, z którego wydobyto szczątki.

Materiał kopalny

Holotypem jest artykułowany szkielet oznaczony numerem katalogowym MMCH-PV 48, który znajduje się w Museo Municipal "Ernesto Bachmann" w Villa El Chocón. Okaz typowy jest dość kompletny - nie zawiera jedynie tylnych kręgów ogonowych i większości kości kończyn przednich.

Pozycja systematyczna

Według analizy kladystycznej przeprowadzonej przez autorów opisu, Skorpiovenator jest siostrzanym taksonem Ekrixinatosaurus. Oba teropody są blisko spokrewnione też z Ilokelesia. Klad tworzony przez te 3 zwierzęta jest jednym z dwóch wyróżnionych wśród Brachyrostra; drugi tworzą Carnotaurus i Aucasaurus. Brachyrostry to wszystkie abelizaurydy bliższe Carnotaurus niż Majungasaurus. Jak na razie, do Brachyrostra należą wyłącznie południowoamerykańskie abelizaurydy.

Włoski paleontolog Andrea Cau na swoim blogu napisał o przeprowadzonej przez siebie analizie kladystycznej. Użył on do tego własnej matrycy z danymi oraz danych z pracy Canale i in. (2009), Sereno i in. (2004) oraz Carrano i Sampsona (2008). Uwzględnił rodzaje Kryptops, Xenotarsosaurus i Rajasaurus, które pominięto w badaniu Canale i in. (2008). Okazało się, że taksony siostrzane Skorpiovenator i Ekrixinatosaurus mieszczą się poza Brachyrostra oraz tworzą politomię z Abelisaurus, Majungasaurus oraz Brachyrostra (który tworzą Aucasaurus, Carnotaurus i Ilokelesia). Cau zauważa, że takie umiejscowienie skorpiowenatora pozostaje w zgodzie z plezjomorfiami czaszki. Do takich badań należy podchodzić jednak z rezerwą, ponieważ nie są to prace naukowe, a więc nie przeszły recenzji specjalistów.

Spis gatunków

Skorpiovenator	Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009
S. bustingorryi	Canale, Scanferla, Agnolin i Novas, 2009

Bibliografia

Canale, J. I., Scanferla, C. A., Agnolin, F., Novas, F. E. 2009. New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods. Naturwissenschaften. doi 10.1007/s00114-008-0487-4.

Carrano M.T. & Sampson S.D., 2008 - The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda). J Syst Paleontol 6:183–236.

Sereno P.C., Wilson J.A. & Conrad J.L., 2004 - New dinosaurs link southern landmasses in the Mid-Cretaceous. Proc R Soc Lond (B) 271:1325–1330.

http://theropoda.blogspot.com/2008/12/il-cacciatore-di-scorpioni.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Huincul_Formation