Menefee: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Dinozaury)
m (→‎Paleofauna)
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 3: Linia 3:
 
  |Korekta                =  
 
  |Korekta                =  
 
  |nazwa                  = Formacja Menefee
 
  |nazwa                  = Formacja Menefee
−
  |wiek                  = {{Występowanie|84|78.5}}
+
  |wiek                  = {{Występowanie|81|78}}
−
ok. 84-78,5 [[Ma]]<br>
+
ok. (?84) 81-78 [[Ma]]<br>
−
<small>[[późna kreda]] ([[santon]]-[[kampan]])</small>
+
<small>[[późna kreda]] (?[[santon]]-[[kampan]])</small>
 
  |miejsce                = [[USA]] - Nowy Meksyk i Kolorado
 
  |miejsce                = [[USA]] - Nowy Meksyk i Kolorado
 
  |podjednostki          = ogniwa Cleary Coal i Allison  
 
  |podjednostki          = ogniwa Cleary Coal i Allison  
Linia 12: Linia 12:
 
  |miąższość              = 200-600 m
 
  |miąższość              = 200-600 m
 
  |klimat                = ciepły i wilgotny  
 
  |klimat                = ciepły i wilgotny  
−
  |litologia              = piaskowce, mułowce, łupki, mułowce, węgiel, gaz ziemny i ropa naftowa
+
  |litologia              = piaskowce, mułowce, iłowce i węgiel  
 
  |typowy                =  
 
  |typowy                =  
 
  |grafika                = Menefee Formation Cuba.jpg
 
  |grafika                = Menefee Formation Cuba.jpg
−
  |podpis                = Skały osadowe formacji Menefee w stanie Nowy Meksyk. Fot. Kent G. Budge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Menefee_Formation_Cuba.jpg]
+
  |podpis                = Odsłonięcia skał osadowych formacji Menefee w stanie Nowy Meksyk. Fot. Kent G. Budge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Menefee_Formation_Cuba.jpg]
 
  |mapa                  =  
 
  |mapa                  =  
 
}}
 
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
[[Plik:Menefee Formation.jpg|thumb|Skały osadowe formacji Menefee w stanie Kolorado. Fot. Kent G. Budge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Menefee_Formation.jpg]]]
+
Formacja Menefee to jednostka geologiczna znajdująca się w stanach Nowy Meksyk oraz Kolorado na terenie Stanów Zjednoczonych. Jej osady są datowane na wczesny [[kampan]].
−
Formacja Menefee to jednostka geologiczna znajdująca się w stanach Nowy Meksyk oraz Kolorado na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jej osady są datowane na końcówkę [[santon]]u oraz [[kampan]]u.
 
  
 
==Znacznie gospodarcze==
 
==Znacznie gospodarcze==
Linia 27: Linia 26:
 
Pierwsze wzmianki o wydobywaniu węgla z obszaru formacji Menefee pochodzą z końcówki XIX wieku. Węgiel wydobywano najpierw w celu dostarczenia paliwa dla linii kolejowej Denver and Fio Grande Western Railroad (D&RGW) zbudowanej w 1881 roku. Panowały tam trudne warunki do prac kopalnianych ze względu na ukształtowanie terenu. Mimo to szczyt wydobycia węgla na przypadł na lata 1899-1908. Łącznie wydobyto 39 752 ton węgla, przez co wyczerpało się wiele znanych pokładów. Po recesji gospodarczej w 1908 roku produkcja spadła do 9 779 ton w 1909 roku.  Dopiero w 1922 r. produkcja węgla na polu Monero znowu przekroczyła 16 000 t. W latach 1922-1953 średnio wydobywano 15 000 ton węgla, a całkowita ilość wyniosła 849 270 t. Jednak z czasem produkcja zaczęła drastycznie spadać. W 1970 r. zamknięto ostatnią kopalnię na polu Monero. Większość kopalń z tego obszaru dostarczała węgiel do kolei D&RGW, lecz kilka kopalń powstało po 1921 roku na południe od Lumberton. Kopalnia z Lumberton (Burns-Biggs) dostarczała surowiec dla bocznicy kolejowej należącej wspólnie do D&RGW i BumsBiggs Lumber Company zbudowanej w celu transportu drewna z Lumberton na południe do tartaków firmy w El Vado. Kilka kopalni w rejonie Lumberton dostarczało węgiel do indiańskiej agencji w Dulce. W latach 1881-1971 na obszarze Monero-Lumberton działało w różnych okresach aż 40 kopalń, które w latach 1882-1963 wyprodukowały łącznie 1,5 mln ton węgla (Hoffman, 1991).
 
Pierwsze wzmianki o wydobywaniu węgla z obszaru formacji Menefee pochodzą z końcówki XIX wieku. Węgiel wydobywano najpierw w celu dostarczenia paliwa dla linii kolejowej Denver and Fio Grande Western Railroad (D&RGW) zbudowanej w 1881 roku. Panowały tam trudne warunki do prac kopalnianych ze względu na ukształtowanie terenu. Mimo to szczyt wydobycia węgla na przypadł na lata 1899-1908. Łącznie wydobyto 39 752 ton węgla, przez co wyczerpało się wiele znanych pokładów. Po recesji gospodarczej w 1908 roku produkcja spadła do 9 779 ton w 1909 roku.  Dopiero w 1922 r. produkcja węgla na polu Monero znowu przekroczyła 16 000 t. W latach 1922-1953 średnio wydobywano 15 000 ton węgla, a całkowita ilość wyniosła 849 270 t. Jednak z czasem produkcja zaczęła drastycznie spadać. W 1970 r. zamknięto ostatnią kopalnię na polu Monero. Większość kopalń z tego obszaru dostarczała węgiel do kolei D&RGW, lecz kilka kopalń powstało po 1921 roku na południe od Lumberton. Kopalnia z Lumberton (Burns-Biggs) dostarczała surowiec dla bocznicy kolejowej należącej wspólnie do D&RGW i BumsBiggs Lumber Company zbudowanej w celu transportu drewna z Lumberton na południe do tartaków firmy w El Vado. Kilka kopalni w rejonie Lumberton dostarczało węgiel do indiańskiej agencji w Dulce. W latach 1881-1971 na obszarze Monero-Lumberton działało w różnych okresach aż 40 kopalń, które w latach 1882-1963 wyprodukowały łącznie 1,5 mln ton węgla (Hoffman, 1991).
  
−
==Charakterystyka==
+
==Litologia==
−
Formację Menefee tworzą głównie skały osadowe: piaskowce, mułowce, pyłowce oraz łupki. Jest ona podzielona na trzy mniejsze jednostki: Cleary Coal, Allison i niemające nazwy najwyższe ogniwo. Najniższe oraz najwyższe warstwy są bogate w złoża węgla i ropę naftową. Dolne osady formacji Menefee stykają się z piaskowcami Cliff House, zaś najwyższe - Point Lookout. Skały osadowe sugerują, że występowały tam  środowiska bagienne oraz lagunowe. Wiek formacji został oszacowany na postawie występowania określonych gatunków amonitów i mieści się w przedziale 84-78,5 [[Ma]] (Donselaar, 1984; Dalman i in., 2021; McDonald i in., 2018).
+
[[Plik:Menefee Formation.jpg|thumb|Odsłonięcia skał osadowych formacji Menefee w stanie Kolorado. Fot. Kent G. Budge [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Menefee_Formation.jpg]]]
 +
[[Formacja]] Menefee jest częścią grupy Mesaverde, która styka się w swojej najniższej części z piaskowcami Cliff House, natomiast w najwyższej - Point Lookout. Jest ona podzielona również dwa formalnie nazwane ogniwa: Cleary Coal i Allison. Najwyższe warstwy formacji Menefee są bogate w złoża węgla. Niektórzy badacze dla tej części wyróżnili trzecie, nieformalne ogniwo. Jednakże uważa się, że złoża węgla należą do warstw ogniwa Allison. Z kolei wspomniane ogniwo formacji zostało również podzielona na mniejsze podjednostki: dolne warstwy, warstwy Juans Lake oraz warstwy La Vida. Formację Menefee tworzą piaskowce, iłowce, mułowce oraz złoża węgla (Dalman i in., 2021; Adrian i in., 2025).
  
 
==Paleofauna==
 
==Paleofauna==
−
Fauna dinozaurów nie różniła się specjalnie od innych miejsc w późnej kredzie na terenach Stanów Zjednoczonych. W osadach formacji Menefee odnaleziono centrozauryna, tyranozaurydy, dromeozauryda, hadrozaurydy i [[Ankylosauria|ankylozaury]], krokodyle, żółwie, ryby kostnoszkieletowe oraz morskie bezkręgowce. W formacji Menefee odnaleziono również tropy pozostawione przez ornitopody (Lucas i Hunt, 2006).
+
Fauna dinozaurów nie różniła się specjalnie od innych miejsc w późnej kredzie na terenach Stanów Zjednoczonych. W osadach formacji Menefee odnaleziono [[Centrosaurinae|centrozauryna]], [[Tyrannosauridae|tyranozaurydy]], [[Dromaeosauridae|dromeozauryda]], [[Hadrosauridae|hadrozaurydy]] i [[Ankylosauria|ankylozaury]], krokodylomorfy, żółwie, ryby kostnoszkieletowe oraz morskie bezkręgowce.  
 +
 
 
===Dinozaury===
 
===Dinozaury===
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
Linia 44: Linia 45:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Dynamoterror|Dynamoterror dynastes]]''
+
''[[Dynamoterror|Dynamoterror dynastes]]'' <ref>McDonald, A. T., Wolfe, D. G., & Dooley Jr, A. C. (2018). "A new tyrannosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ: 6:e5749. [[doi:10.7717/peerj.5749]]</ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
 
|
 
|
−
UMNH VP 28348 - niekompletny szkielet  
+
UMNH VP 28348 - fragmentaryczny szkielet  
 
|
 
|
 
[[Tyranozauryd]] blisko spokrewniony z ''[[Lythronax]]'' i ''[[Teratophoneus]]''.
 
[[Tyranozauryd]] blisko spokrewniony z ''[[Lythronax]]'' i ''[[Teratophoneus]]''.
Linia 55: Linia 56:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Invictarx|Invictarx zephyri]]''
+
''[[Invictarx|Invictarx zephyri]]'' <ref>McDonald, A. T., & Wolfe, D. G. (2018). "A new nodosaurid ankylosaur (Dinosauria: Thyreophora) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico", PeerJ 6:e5435. [[doi:10.7717/peerj.5435]]</ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
 
|
 
|
−
Jest znany z fragmentarycznych okazów (WSC 16505, UMNH VP 28350 i UMNH VP 28351).
+
fragmentaryczne szczątki kilku osobników
 
|
 
|
 
[[Nodozauryd]] wykazujący liczne podobieństwa do ''[[Glyptodontopelta]]''.
 
[[Nodozauryd]] wykazujący liczne podobieństwa do ''[[Glyptodontopelta]]''.
 
|
 
|
−
[[Plik:Invictarx osteoderm arrangement.jpg|200px]]
+
[[Plik:Invictarx zephyri holotype PeerJ e5435 fig 4.png|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Menefeeceratops|Menefeeceratops sealeyi]]''
+
''[[Menefeeceratops|Menefeeceratops sealeyi]]'' <ref name=Williamson1997>Williamson, T. E. (1997). "A new Late Cretaceous (Early Campanian) vertebrate fauna from the Allison Member, Menefee Formation, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 11: 51–59.</ref><ref>Dalman, S. G., Lucas, S. G., Jasinki, S. G., Lichtig, A. J., & Dodson, P. (2021). "The oldest centrosaurine: a new ceratopsid dinosaur (Dinosauria: Ceratopsidae) from the Allison Member of the Menefee Formation (Upper Cretaceous, early Campanian), northwestern New Mexico, USA". PalZ 95, 291–335. [[doi:10.1007/s12542-021-00555-w.]]</ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
 
|
 
|
−
NMMNH P-25052 - niekompletna czaszka oraz szkielet pozaczaszkowy
+
NMMNH P-25052 - niekompletny szkielet
 
|
 
|
−
[[Centrozauryn]] blisko spokrewniony z ''[[Crittendenceratops]]''.
+
Jedyny opisany [[centrozauryn]] pochodzący ze stanu Nowy Meksyk.
 
|
 
|
−
[[Plik:Menefeeceratops.png|200px]]
+
[[Plik:Menefeeceratops UDL.png|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''[[Ornatops|Ornatops incantatus]]''
+
''[[Ornatops|Ornatops incantatus]]'' <ref>McDonald, A. T., Wolfe, D. G., Freedman Fowler, E. A. & Gates, T. A. (2021). "A new brachylophosaurin (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ. 9: e11084. [[doi:10.7717/peerj.11084]]</ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
 
|
 
|
−
WSC 10058 - niekompletny szkielet wraz z fragmentaryczną czaszką
+
WSC 10058 - niekompletny szkielet  
 
|
 
|
 
[[Hadrozauryd]] blisko spokrewniony z  ''[[Brachylophosaurus]]'' i ''[[Probrachylophosaurus]]''.
 
[[Hadrozauryd]] blisko spokrewniony z  ''[[Brachylophosaurus]]'' i ''[[Probrachylophosaurus]]''.
Linia 88: Linia 89:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
[[cf.]] ''[[Saurornitholestes]]'' [[sp.]]
+
[[cf.]] ''[[Saurornitholestes]]'' [[sp.]] <ref name=Williamson1997></ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
Linia 97: Linia 98:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany [[Ankylosauria|ankylozaur]]
+
Niezidentyfikowany [[Ankylosauria|ankylozaur]] <ref name=Hunt1993>Hunt, A. P., & Lucas, S. G. (1993). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 2: 77–91</ref>
 
|
 
|
 
Cleary Coal
 
Cleary Coal
Linia 106: Linia 107:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany hadrozauroid lub hadrozauryd
+
Niezidentyfikowany ?[[Hadrosauridae|hadrozauryd]] <ref name=Hunt1993></ref>
 
|
 
|
 
Cleary Coal  
 
Cleary Coal  
Linia 115: Linia 116:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowane hadrozaurydy
+
Niezidentyfikowane [[Hadrosauridae|hadrozaurydy]] <ref name=Hunt1993></ref>
 
|
 
|
 
Cleary Coal  
 
Cleary Coal  
Linia 144: Linia 145:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany tyranozauryd
+
Niezidentyfikowany [[Tyrannosauridae|tyranozauryd]] <ref>Dalman, S. G., & Lucas, S. G. (2018). "Tyrannosaurid dinosaurs (Theropoda: Tyrannosauridae) from the Upper Cretaceous (early Campanian) Allison Member of the Menefee Formation, New Mexico: implications for the origin of Tyrannosauridae in North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 79, 99-112 </ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
Linia 158: Linia 159:
 
NMMNH P-78032 - lewa kość zaoczodołowa
 
NMMNH P-78032 - lewa kość zaoczodołowa
 
|
 
|
−
Tyranozauryd mogący być ''[[Dynamoterror]]'' lub odrębnym [[rodzaj]]em.
+
[[Tyranozauryd]] mogący być ''[[Dynamoterror]]'' lub odrębnym [[rodzaj]]em.
 
|}
 
|}
  
−
===Krokodyle===
+
===Krokodylomorfy===
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
|-
 
|-
−
! colspan="4" align="center" |'''Krokodyle
+
! colspan="5" align="center" |'''Krokodylomorfy
 
|-
 
|-
 
!Takson
 
!Takson
Linia 170: Linia 171:
 
!Materiał kopalny
 
!Materiał kopalny
 
!Komentarz
 
!Komentarz
 +
!Grafika
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
?''Brachychampsa sealeyi''
+
?''Brachychampsa sealeyi'' <ref>Williamson, T. E. (1996). "?''Brachychampsa sealeyi'', sp nov.,(Crocodylia, Alligatoroidea) from the Upper Cretaceous (lower Campanian) Menefee Formation, northwestern New Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology, 16(3), 421-431. [[doi:10.1080/02724634.1996.10011331]]</ref>
 
|
 
|
 
Allison  
 
Allison  
Linia 181: Linia 183:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
''Deinosuchus'' sp.
+
''Deinosuchus'' [[sp.]] <ref>Mohler, B. F., McDonald, A. T., & Wolfe, D. G. (2021). "First remains of the enormous alligatoroid ''Deinosuchus'' from the Upper Cretaceous Menefee Formation, New Mexico". PeerJ, 9, e11302. [[doi:10.7717/peerj.11302]]</ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
Linia 188: Linia 190:
 
|
 
|
 
Pierwszy znany krokodyl z rodzaju ''Deinosuchus'' z formacji Menefee.
 
Pierwszy znany krokodyl z rodzaju ''Deinosuchus'' z formacji Menefee.
 +
|
 +
[[Plik:Deinosuchus side profile.webp|200px]]
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany krokodyl
+
Niezidentyfikowany przedstawiciel Crocodylia <ref name=Hunt1993></ref>
 
|
 
|
 
Cleary Coal  
 
Cleary Coal  
Linia 202: Linia 206:
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 
|-
 
|-
−
! colspan="4" align="center" |'''Żółwie
+
! colspan="5" align="center" |'''Żółwie
 
|-
 
|-
 
!Takson
 
!Takson
Linia 208: Linia 212:
 
!Materiał kopalny
 
!Materiał kopalny
 
!Komentarz
 
!Komentarz
 +
!Grafika
 +
|-
 +
|
 +
''Adocus'' [[sp.]] <ref name=Adrian2025>Adrian, B., Smith, H. F., & McDonald, A. T. (2025). "A revised turtle assemblage from the Upper Cretaceous Menefee Formation (New Mexico, North America) with evolutionary and paleobiostratigraphic implications". PeerJ, 13, e19340. [[doi:10.7717/peerj.19340]]</ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10763 i WSC 10765 - niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Adocidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Adocus''.
 +
|-
 +
|
 +
''Basilemys'' [[sp.]] <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10883 - niekompletna skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Nanhsiungchelyidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Basilemys''.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany przedstawiciel Trionychidae
+
''Denazinemys nodosa'' <ref name=Adrian2025></ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
 
|
 
|
−
NMMNH P-25053 - fragmenty pancerza
+
WSC 10769, WSC 10770 i NMMNHP-97386 - niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae. Ten gatunek ten został odnaleziony również w [[formacja|formacjach]] [[Kirtland]], [[Fruitland]], [[Kaiparowits]] i [[Aguja]].
 +
|-
 
|
 
|
−
Został odnaleziony razem z ''[[Menefeeceratops]]''.
+
''Helopanoplia'' [[sp.]] <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10767 i UMNH VP 36786 - niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Plastomenidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Helopanoplia''.
 +
|-
 +
|
 +
''Naomichelys'' [[sp.]] <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10884 i WSC 10885 - niekompletne skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Helochelydridae. Nieokreślony gatunek z rodzaju ''Naomichelys''.
 +
|-
 +
|
 +
''Neurankylus baueri'' <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10612 - częściowo [[artykułowany|artykułowana]] skorupa; CHCU 81269 - fragment skorupy
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae. Gatunek ten został odnaleziony również w [[formacja|formacji]] [[Kirtland]], [[Fruitland]] i [[Kaiparowits]].
 +
|
 +
[[Plik:Neurankylus shells.jpg|200px]]
 +
|-
 +
|
 +
''Scabremys ornata'' <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
UMNH VP 28352 - niemalże kompletna i [[artykułowany|artykułowana]] skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae. Kształt grzbietowej części skorupy ma kształt owalny.
 +
|-
 +
|
 +
''Thescelus'' [[cf.]] ''rapiens'' <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
NMMNH P-97384 - niekompletna skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Baenidae. Przynależność tego okazu do rodzaju ''Thescelus'' jest niepewna.
 +
|-
 +
|
 +
''"Trionyx"'' ''robustus'' <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10766 - niekompletna skorupa
 +
|
 +
Przedstawiciel grupy Trionychidae. Długość karapaksu (grzbietowej części skorupy) należącej do tego okazu mogła osiągać ok. 23 cm.
 +
|-
 +
|
 +
"''Trionyx''" [[sp.]] <ref name=Adrian2025></ref>
 +
|
 +
Allison
 +
|
 +
WSC 10768 - niekompletna skorupa
 +
|
 +
Największy znany przedstawiciel Trionychidae odnaleziony w omawianej formacji.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany przedstawiciel Baenidae
+
Niezidentyfikowany przedstawiciel Baenidae <ref name=Hunt1993></ref>
 
|
 
|
 
Cleary Coal
 
Cleary Coal
 
|
 
|
−
NMMNH P-22124 - fragmenty pancerza
+
NMMNH P-22124 - niekompletna skorupa
 
|  
 
|  
−
Niediagnostyczny takson.
+
Niediagnostyczny takson
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany przedstawiciel Trionychidae
+
Niezidentyfikowany przedstawiciel Plastomenidae <ref name=Adrian2025></ref>
 
|
 
|
−
Cleary Coal
+
Allison
 
|
 
|
−
NMMNH P-22108 - fragmenty pancerza
+
NMMNH P-97383 i NMMNH P-97389 - niekompletne skorupy
 
|
 
|
−
Niediagnostyczny takson.
+
Być może niediagnostyczny takson.
 
|-
 
|-
 
|
 
|
−
Niezidentyfikowany żółw
+
Niezidentyfikowany przedstawiciel Testudines <ref name=Williamson1997></ref>
 
|
 
|
 
Allison
 
Allison
 
|
 
|
−
NMMNH P-25052 - fragmenty pancerza
+
NMMNH P-25052 - niekompletna skorupa
 
|
 
|
 
Fragmentaryczne szczątki uniemożliwiają ustalenie rodzaju ani gatunku do jakiego należał.
 
Fragmentaryczne szczątki uniemożliwiają ustalenie rodzaju ani gatunku do jakiego należał.
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowani przedstawiciele Trionychidae
 +
|
 +
Allison <ref name=Williamson1997></ref>
 +
<hr>
 +
Cleary Coal <ref name=Hunt1993></ref>
 +
|
 +
NMMNH P-25053 - niekompletna skorupa
 +
<hr>
 +
NMMNH P-22108 - niekompletna skorupa
 +
|
 +
Został odnaleziony razem z ''[[Menefeeceratops]]''.
 +
<hr>
 +
Niediagnostyczny takson.
 +
|}
 +
 +
===Ryby kostnoszkieletowe===
 +
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
 +
|-
 +
! colspan="4" align="center" |''' Ryby kostnoszkieletowe
 +
|-
 +
!Takson
 +
!Ogniwo
 +
!Materiał kopalny
 +
!Komentarz
 +
|-
 +
|
 +
Niezidentyfikowany przedstawiciel Amiidae <ref name=Hunt1993></ref>
 +
|
 +
Cleary Coal
 +
|
 +
NMMNH P-22169 - trzon kręgu
 +
|
 +
Niediagnostyczny takson.
 
|}
 
|}
 +
 +
===Tropy===
 +
Lucas i Hunt (2006) opisali tropy ornitopodów odnalezione w ogniwie Cleary Coal. Zachowało się ponad 25 śladów o zbliżonym kształcie i wielkości. Osiągały one 35-40 cm długości oraz 30-35 cm szerokości. Tropy są trójpalczaste, ze środkowym palcem większym od bocznych. Palce były masywne, stosunkowo krótkie, szeroko rozstawione i zakończone tępymi, kopytkowatymi pazurami. Przed odciskami środkowego palca zachowały się owalne wgłębienia, które interpretuje się jako ślady przednich kończyn. Ich sprawcami prawdopodobnie były [[Hadrosauridae|hadrozaurydy]]. Według badaczy te ślady należą do ichnogatunku ''Caririchnium leonardii''.
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Dalman, S. G., & Lucas, S. G. (2018). "Tyrannosaurid dinosaurs (Theropoda: Tyrannosauridae) from the Upper Cretaceous (early Campanian) Allison Member of the Menefee Formation, New Mexico: implications for the origin of Tyrannosauridae in North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 79, 99-112.
 
−
 
−
Dalman, S.G., Lucas, S.G., Jasinki, S.G., Lichtig, A.J. & Dodson, P. (2021). "The oldest centrosaurine: a new ceratopsid dinosaur (Dinosauria: Ceratopsidae) from the Allison Member of the Menefee Formation (Upper Cretaceous, early Campanian), northwestern New Mexico, USA". PalZ 95, 291–335. [[doi:10.1007/s12542-021-00555-w.]]
 
−
 
 
Donselaar, M. E. (1984). "Flood Tidal Delta Sedimentation in the Late Cretaceous Menefee Formation (Mesaverde Group), San Juan Basin, Northwest New Mexico". Geologie en Mijnbouw, 63(3), 323-331.
 
Donselaar, M. E. (1984). "Flood Tidal Delta Sedimentation in the Late Cretaceous Menefee Formation (Mesaverde Group), San Juan Basin, Northwest New Mexico". Geologie en Mijnbouw, 63(3), 323-331.
−
 
−
Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]
 
  
 
Hoffman, G. K. (1991). "Geology and quality of Menefee Formation coals, Monero coal field, Rio Ariba County, New Mexico". New Mexico. Geology, 13, 1-8.
 
Hoffman, G. K. (1991). "Geology and quality of Menefee Formation coals, Monero coal field, Rio Ariba County, New Mexico". New Mexico. Geology, 13, 1-8.
−
 
−
Hunt, A. P., & Lucas, S. G. (1993). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science, Bulletin 2, pp. 77–91.
 
  
 
Lucas, S. G., & Hunt, A. P. (2006). "Dinosaur tracks from the Upper Cretaceous Menefee Formation, west-central New Mexico. Late Cretaceous vertebrated from the Western Interior". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 79-81.
 
Lucas, S. G., & Hunt, A. P. (2006). "Dinosaur tracks from the Upper Cretaceous Menefee Formation, west-central New Mexico. Late Cretaceous vertebrated from the Western Interior". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 79-81.
  
−
McDonald, A.T. & Wolfe, D.G. (2018). "A new nodosaurid ankylosaur (Dinosauria: Thyreophora) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico", PeerJ 6:e5435. [[doi:10.7717/peerj.5435]]
+
<references/></small>
−
 
 
−
McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Dooley Jr, A.C. (2018). "A new tyrannosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ: 6:e5749. [[doi:10.7717/peerj.5749]]
 
−
 
 
−
McDonald, A. T., Wolfe, D. G., Freedman Fowler, E. A. & Gates, T. A. (2021). "A new brachylophosaurin (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ. 9: e11084. [[doi:10.7717/peerj.11084]]
 
−
 
 
−
Mohler, B. F., McDonald, A. T., & Wolfe, D. G. (2021). "First remains of the enormous alligatoroid ''Deinosuchus'' from the Upper Cretaceous Menefee Formation, New Mexico". PeerJ, 9, e11302. [[doi:10.7717/peerj.11302]]
 
−
 
 
−
Mortimer, M (online) [https://theropoddatabase.com/Tyrannosauroidea.html#Dynamoterrordynastes]
 
−
 
 
−
Williamson, T. E. (1996). "? ''Brachychampsa sealeyi'', sp nov.,(Crocodylia, Alligatoroidea) from the Upper Cretaceous (lower Campanian) Menefee Formation, northwestern New Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology, 16(3), 421-431. [[doi:10.1080/02724634.1996.10011331]]
 
−
 
 
−
Williamson, T.E. (1997). "A new Late Cretaceous (Early Campanian) vertebrate fauna from the Allison Member, Menefee Formation, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 11: 51–59.
 
−
 
 
−
</small>
 
 
[[Kategoria:Formacje]]
 
[[Kategoria:Formacje]]
 
[[Kategoria:Formacje kredowe]]
 
[[Kategoria:Formacje kredowe]]
 
[[Kategoria:Formacje Ameryki Północnej]]
 
[[Kategoria:Formacje Ameryki Północnej]]
 
[[Kategoria:Formacje USA]]
 
[[Kategoria:Formacje USA]]

Aktualna wersja na dzień 21:13, 21 wrz 2025

Autor: Paweł Konarzewski

Formacja Menefee
Wiek
252 201,4 143,1
66

ok. (?84) 81-78 Ma
późna kreda (?santon-kampan)

Miejsce USA - Nowy Meksyk i Kolorado
Podjednostki ogniwa Cleary Coal i Allison
Leży pod piaskowce Cliff House
Leży nad piaskowce Point Lookout
Miąższość 200-600 m
Klimat ciepły i wilgotny
Litologia piaskowce, mułowce, iłowce i węgiel
Menefee Formation Cuba.jpg
Odsłonięcia skał osadowych formacji Menefee w stanie Nowy Meksyk. Fot. Kent G. Budge [3]

Wstęp

Formacja Menefee to jednostka geologiczna znajdująca się w stanach Nowy Meksyk oraz Kolorado na terenie Stanów Zjednoczonych. Jej osady są datowane na wczesny kampan.

Znacznie gospodarcze

Węgiel pochodzący z terenu formacji. Fot. James St. John [1]

Pierwsze wzmianki o wydobywaniu węgla z obszaru formacji Menefee pochodzą z końcówki XIX wieku. Węgiel wydobywano najpierw w celu dostarczenia paliwa dla linii kolejowej Denver and Fio Grande Western Railroad (D&RGW) zbudowanej w 1881 roku. Panowały tam trudne warunki do prac kopalnianych ze względu na ukształtowanie terenu. Mimo to szczyt wydobycia węgla na przypadł na lata 1899-1908. Łącznie wydobyto 39 752 ton węgla, przez co wyczerpało się wiele znanych pokładów. Po recesji gospodarczej w 1908 roku produkcja spadła do 9 779 ton w 1909 roku. Dopiero w 1922 r. produkcja węgla na polu Monero znowu przekroczyła 16 000 t. W latach 1922-1953 średnio wydobywano 15 000 ton węgla, a całkowita ilość wyniosła 849 270 t. Jednak z czasem produkcja zaczęła drastycznie spadać. W 1970 r. zamknięto ostatnią kopalnię na polu Monero. Większość kopalń z tego obszaru dostarczała węgiel do kolei D&RGW, lecz kilka kopalń powstało po 1921 roku na południe od Lumberton. Kopalnia z Lumberton (Burns-Biggs) dostarczała surowiec dla bocznicy kolejowej należącej wspólnie do D&RGW i BumsBiggs Lumber Company zbudowanej w celu transportu drewna z Lumberton na południe do tartaków firmy w El Vado. Kilka kopalni w rejonie Lumberton dostarczało węgiel do indiańskiej agencji w Dulce. W latach 1881-1971 na obszarze Monero-Lumberton działało w różnych okresach aż 40 kopalń, które w latach 1882-1963 wyprodukowały łącznie 1,5 mln ton węgla (Hoffman, 1991).

Litologia

Odsłonięcia skał osadowych formacji Menefee w stanie Kolorado. Fot. Kent G. Budge [2]

Formacja Menefee jest częścią grupy Mesaverde, która styka się w swojej najniższej części z piaskowcami Cliff House, natomiast w najwyższej - Point Lookout. Jest ona podzielona również dwa formalnie nazwane ogniwa: Cleary Coal i Allison. Najwyższe warstwy formacji Menefee są bogate w złoża węgla. Niektórzy badacze dla tej części wyróżnili trzecie, nieformalne ogniwo. Jednakże uważa się, że złoża węgla należą do warstw ogniwa Allison. Z kolei wspomniane ogniwo formacji zostało również podzielona na mniejsze podjednostki: dolne warstwy, warstwy Juans Lake oraz warstwy La Vida. Formację Menefee tworzą piaskowce, iłowce, mułowce oraz złoża węgla (Dalman i in., 2021; Adrian i in., 2025).

Paleofauna

Fauna dinozaurów nie różniła się specjalnie od innych miejsc w późnej kredzie na terenach Stanów Zjednoczonych. W osadach formacji Menefee odnaleziono centrozauryna, tyranozaurydy, dromeozauryda, hadrozaurydy i ankylozaury, krokodylomorfy, żółwie, ryby kostnoszkieletowe oraz morskie bezkręgowce.

Dinozaury

Dinozaury
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Dynamoterror dynastes [1]

Allison

UMNH VP 28348 - fragmentaryczny szkielet

Tyranozauryd blisko spokrewniony z Lythronax i Teratophoneus.

Dynamoterror right frontal in dorsal and ventral views.png

Invictarx zephyri [2]

Allison

fragmentaryczne szczątki kilku osobników

Nodozauryd wykazujący liczne podobieństwa do Glyptodontopelta.

Invictarx zephyri holotype PeerJ e5435 fig 4.png

Menefeeceratops sealeyi [3][4]

Allison

NMMNH P-25052 - niekompletny szkielet

Jedyny opisany centrozauryn pochodzący ze stanu Nowy Meksyk.

Menefeeceratops TD.png

Ornatops incantatus [5]

Allison

WSC 10058 - niekompletny szkielet

Hadrozauryd blisko spokrewniony z Brachylophosaurus i Probrachylophosaurus.

Ornatops incantatus.png

cf. Saurornitholestes sp. [3]

Allison

NMMNH P-25054 - niekompletny ząb

Ząb mogący należeć do dromeozauryda z rodzaju Saurornitholestes.

Niezidentyfikowany ankylozaur [6]

Cleary Coal

NMMNH P-22134 - osteodermy

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany ?hadrozauryd [6]

Cleary Coal

NMMNH P-22138 - kość łokciowa i ramienna

Niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowane hadrozaurydy [6]

Cleary Coal

Cleary Coal

Allison

Cleary Coal

Cleary Coal

Allison

NMMNH P-22141 - proksymaly koniec lewej kości udowej

NMMNH P-22140 - dystalna kość śródstopia

NMMNH P-22132 - trzon kręgu ogonowego

NMMNH P-22108 - kawałek kości szczękowej

NMMNH P-22111 - kawałek kości szczękowej

NMMNH P-22131 - dystalna część kości piszczelowej

Niediagnostyczne taksony.

Niezidentyfikowany tyranozauryd [7]

Allison

NMMNH P-8313 - przednia część prawej łopatki

NMMNH P-22133 - kość śródstopia II

NMMNH P-61274 - trzon przedniego żebra piersiowego

NMMNH P-71332 - ząb

NMMNH P-78032 - lewa kość zaoczodołowa

Tyranozauryd mogący być Dynamoterror lub odrębnym rodzajem.

Krokodylomorfy

Krokodylomorfy
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

?Brachychampsa sealeyi [8]

Allison

NMMNH P-25050 - niekompletna czaszka oraz osteodermy

Potencjalnie nowy gatunek z rodzaju Brachychampsa.

Deinosuchus sp. [9]

Allison

WSC 285 - 6 osteoderm, 2 kręgi ogonowe i fragmentaryczny ząb

Pierwszy znany krokodyl z rodzaju Deinosuchus z formacji Menefee.

Deinosuchus side profile.webp

Niezidentyfikowany przedstawiciel Crocodylia [6]

Cleary Coal

NMMNH P-22103 - łuska

Niediagnostyczny takson.

Żółwie

Żółwie
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz Grafika

Adocus sp. [10]

Allison

WSC 10763 i WSC 10765 - niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Adocidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju Adocus.

Basilemys sp. [10]

Allison

WSC 10883 - niekompletna skorupa

Przedstawiciel grupy Nanhsiungchelyidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju Basilemys.

Denazinemys nodosa [10]

Allison

WSC 10769, WSC 10770 i NMMNHP-97386 - niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae. Ten gatunek ten został odnaleziony również w formacjach Kirtland, Fruitland, Kaiparowits i Aguja.

Helopanoplia sp. [10]

Allison

WSC 10767 i UMNH VP 36786 - niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Plastomenidae. Nieokreślony gatunek z rodzaju Helopanoplia.

Naomichelys sp. [10]

Allison

WSC 10884 i WSC 10885 - niekompletne skorupy

Przedstawiciel grupy Helochelydridae. Nieokreślony gatunek z rodzaju Naomichelys.

Neurankylus baueri [10]

Allison

WSC 10612 - częściowo artykułowana skorupa; CHCU 81269 - fragment skorupy

Przedstawiciel grupy Baenidae. Gatunek ten został odnaleziony również w formacji Kirtland, Fruitland i Kaiparowits.

Neurankylus shells.jpg

Scabremys ornata [10]

Allison

UMNH VP 28352 - niemalże kompletna i artykułowana skorupa

Przedstawiciel grupy Baenidae. Kształt grzbietowej części skorupy ma kształt owalny.

Thescelus cf. rapiens [10]

Allison

NMMNH P-97384 - niekompletna skorupa

Przedstawiciel grupy Baenidae. Przynależność tego okazu do rodzaju Thescelus jest niepewna.

"Trionyx" robustus [10]

Allison

WSC 10766 - niekompletna skorupa

Przedstawiciel grupy Trionychidae. Długość karapaksu (grzbietowej części skorupy) należącej do tego okazu mogła osiągać ok. 23 cm.

"Trionyx" sp. [10]

Allison

WSC 10768 - niekompletna skorupa

Największy znany przedstawiciel Trionychidae odnaleziony w omawianej formacji.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Baenidae [6]

Cleary Coal

NMMNH P-22124 - niekompletna skorupa

Niediagnostyczny takson

Niezidentyfikowany przedstawiciel Plastomenidae [10]

Allison

NMMNH P-97383 i NMMNH P-97389 - niekompletne skorupy

Być może niediagnostyczny takson.

Niezidentyfikowany przedstawiciel Testudines [3]

Allison

NMMNH P-25052 - niekompletna skorupa

Fragmentaryczne szczątki uniemożliwiają ustalenie rodzaju ani gatunku do jakiego należał.

Niezidentyfikowani przedstawiciele Trionychidae

Allison [3]

Cleary Coal [6]

NMMNH P-25053 - niekompletna skorupa

NMMNH P-22108 - niekompletna skorupa

Został odnaleziony razem z Menefeeceratops.

Niediagnostyczny takson.

Ryby kostnoszkieletowe

Ryby kostnoszkieletowe
Takson Ogniwo Materiał kopalny Komentarz

Niezidentyfikowany przedstawiciel Amiidae [6]

Cleary Coal

NMMNH P-22169 - trzon kręgu

Niediagnostyczny takson.

Tropy

Lucas i Hunt (2006) opisali tropy ornitopodów odnalezione w ogniwie Cleary Coal. Zachowało się ponad 25 śladów o zbliżonym kształcie i wielkości. Osiągały one 35-40 cm długości oraz 30-35 cm szerokości. Tropy są trójpalczaste, ze środkowym palcem większym od bocznych. Palce były masywne, stosunkowo krótkie, szeroko rozstawione i zakończone tępymi, kopytkowatymi pazurami. Przed odciskami środkowego palca zachowały się owalne wgłębienia, które interpretuje się jako ślady przednich kończyn. Ich sprawcami prawdopodobnie były hadrozaurydy. Według badaczy te ślady należą do ichnogatunku Caririchnium leonardii.

Bibliografia

Donselaar, M. E. (1984). "Flood Tidal Delta Sedimentation in the Late Cretaceous Menefee Formation (Mesaverde Group), San Juan Basin, Northwest New Mexico". Geologie en Mijnbouw, 63(3), 323-331.

Hoffman, G. K. (1991). "Geology and quality of Menefee Formation coals, Monero coal field, Rio Ariba County, New Mexico". New Mexico. Geology, 13, 1-8.

Lucas, S. G., & Hunt, A. P. (2006). "Dinosaur tracks from the Upper Cretaceous Menefee Formation, west-central New Mexico. Late Cretaceous vertebrated from the Western Interior". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35, 79-81.

  1. ↑ McDonald, A. T., Wolfe, D. G., & Dooley Jr, A. C. (2018). "A new tyrannosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ: 6:e5749. doi:10.7717/peerj.5749
  2. ↑ McDonald, A. T., & Wolfe, D. G. (2018). "A new nodosaurid ankylosaur (Dinosauria: Thyreophora) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico", PeerJ 6:e5435. doi:10.7717/peerj.5435
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Williamson, T. E. (1997). "A new Late Cretaceous (Early Campanian) vertebrate fauna from the Allison Member, Menefee Formation, San Juan Basin, New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 11: 51–59.
  4. ↑ Dalman, S. G., Lucas, S. G., Jasinki, S. G., Lichtig, A. J., & Dodson, P. (2021). "The oldest centrosaurine: a new ceratopsid dinosaur (Dinosauria: Ceratopsidae) from the Allison Member of the Menefee Formation (Upper Cretaceous, early Campanian), northwestern New Mexico, USA". PalZ 95, 291–335. doi:10.1007/s12542-021-00555-w.
  5. ↑ McDonald, A. T., Wolfe, D. G., Freedman Fowler, E. A. & Gates, T. A. (2021). "A new brachylophosaurin (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous Menefee Formation of New Mexico". PeerJ. 9: e11084. doi:10.7717/peerj.11084
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Hunt, A. P., & Lucas, S. G. (1993). "Cretaceous vertebrates of New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 2: 77–91
  7. ↑ Dalman, S. G., & Lucas, S. G. (2018). "Tyrannosaurid dinosaurs (Theropoda: Tyrannosauridae) from the Upper Cretaceous (early Campanian) Allison Member of the Menefee Formation, New Mexico: implications for the origin of Tyrannosauridae in North America". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 79, 99-112
  8. ↑ Williamson, T. E. (1996). "?Brachychampsa sealeyi, sp nov.,(Crocodylia, Alligatoroidea) from the Upper Cretaceous (lower Campanian) Menefee Formation, northwestern New Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology, 16(3), 421-431. doi:10.1080/02724634.1996.10011331
  9. ↑ Mohler, B. F., McDonald, A. T., & Wolfe, D. G. (2021). "First remains of the enormous alligatoroid Deinosuchus from the Upper Cretaceous Menefee Formation, New Mexico". PeerJ, 9, e11302. doi:10.7717/peerj.11302
  10. ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 Adrian, B., Smith, H. F., & McDonald, A. T. (2025). "A revised turtle assemblage from the Upper Cretaceous Menefee Formation (New Mexico, North America) with evolutionary and paleobiostratigraphic implications". PeerJ, 13, e19340. doi:10.7717/peerj.19340
Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Menefee&oldid=36948”