Bonapartesaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Budowa i filogeneza) |
m |
||
| Linia 34: | Linia 34: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Bonapartesaurus'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą ''[[Willinakaqe]]'', obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego ''Willinakaqe'' wydzielono do nowego rodzaju '' | + | ''Bonapartesaurus'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą ''[[Willinakaqe]]'', obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego ''Willinakaqe'' wydzielono do nowego rodzaju ''Bonapartesaurus''. |
==Historia taksonu== | ==Historia taksonu== | ||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
==Budowa i filogeneza== | ==Budowa i filogeneza== | ||
[[Plik:Quilmesaurus hunting Bonapartesaurus version 2.jpg|thumb|''[[Quilmesaurus]]'' polujący na ''Bonapartesaurus''. Całemu zderzeniu przygląda się grupa ''[[Austroraptor]]''. Autor: ABelov2014 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Quilmesaurus_hunting_Bonapartesaurus_version_2.jpg].]] | [[Plik:Quilmesaurus hunting Bonapartesaurus version 2.jpg|thumb|''[[Quilmesaurus]]'' polujący na ''Bonapartesaurus''. Całemu zderzeniu przygląda się grupa ''[[Austroraptor]]''. Autor: ABelov2014 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Quilmesaurus_hunting_Bonapartesaurus_version_2.jpg].]] | ||
| − | Nie znamy żadnej kości czaszki ''Bonapartesaurus'', naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. ''Bonapartesaurus'' miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że ''Bonapartesaurus'' był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj ''[[Saurolophus]]''. W 2023 roku Alarcón-Muñoz i | + | Nie znamy żadnej kości czaszki ''Bonapartesaurus'', naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. ''Bonapartesaurus'' miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że ''Bonapartesaurus'' był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj ''[[Saurolophus]]''. W 2023 roku Alarcón-Muñoz i współautorzy dla ''Bonapartesaurus'', ''[[Secernosaurus]]'', ''[[Kelumapusaura]]'' oraz ''[[Huallasaurus]]'' zdefiniowani nowy [[klad]] zwany [[Austrokritosauria]]. |
==Paleopatologie== | ==Paleopatologie== | ||
| − | Penelope Cruzado-Caballero i | + | Penelope Cruzado-Caballero i współpracownicy (2021) za pomocą tomografu komputerowego zidentyfikowali trzy paleopatologie występujące u bonapartezaura. Znajdowały się one na dwóch kręgach ogonowych i lewej kości śródstopia II. Dwa kręgi ogonowe doznały złamania wyrostków kolczystych. U pierwszego uraz powstał w wyniku uderzenia, dodatkowo wystąpiła również infekcja pourazowa. Z kolei u następnego przyczyna jest nieznana. W kości śródstopia znajdował się guz będący prawdopodobnie złośliwym nowotworem kości zwanym kostniakomięsakiem (''osteosarcoma''). Patologie te zapewne powodowały ból i utrudniały zwierzęciu normalne funkcjonowanie, jednak nie były one przyczyną jego śmierci. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
Wersja z 18:59, 26 paź 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Bonapartesaurus (bonapartezaur) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Río Negro |
| Czas |
ok. 73-69 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Bonapartesaurus. Autor: Connor Ashbridge | |
Wstęp
Bonapartesaurus to monotypowy rodzaj dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w późnej kredzie. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą Willinakaqe, obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego Willinakaqe wydzielono do nowego rodzaju Bonapartesaurus.
Historia taksonu
W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - Willinakaqe na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. Cruzado-Caballero i Coria wykazali, że wśród szczątków przypisywanych Willinakaqe można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by Willinakaqe uznać za nomen vanum. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i Jaime Powell ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich Bonapartesaurus, na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa José Bonaparte. Epitet gatunkowy nawiązuje do prowincji Rio Negro, gdzie odnaleziono szczątki dinozaura.
Materiał kopalny
Holotyp (MPCA- Pv SM 2/1-71) to częściowy szkielet pozaczaszkowy zawierający: cztery kręgi grzbietowe, kompletną kość krzyżową, dwadzieścia siedem kręgów ogonowych, skostniałe więzadła, osiemnaście łuków hemalnych, trzy żebra, fragment prawej łopatki, fragment lewej k. ramiennej, lewą k. łokciową, prawą k. biodrową i łonową, fragmenty obu k. kulszowych, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, k. piętową i dystalne stępu oraz lewą k. skokową i stopę.
Budowa i filogeneza
Nie znamy żadnej kości czaszki Bonapartesaurus, naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. Bonapartesaurus miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że Bonapartesaurus był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj Saurolophus. W 2023 roku Alarcón-Muñoz i współautorzy dla Bonapartesaurus, Secernosaurus, Kelumapusaura oraz Huallasaurus zdefiniowani nowy klad zwany Austrokritosauria.
Paleopatologie
Penelope Cruzado-Caballero i współpracownicy (2021) za pomocą tomografu komputerowego zidentyfikowali trzy paleopatologie występujące u bonapartezaura. Znajdowały się one na dwóch kręgach ogonowych i lewej kości śródstopia II. Dwa kręgi ogonowe doznały złamania wyrostków kolczystych. U pierwszego uraz powstał w wyniku uderzenia, dodatkowo wystąpiła również infekcja pourazowa. Z kolei u następnego przyczyna jest nieznana. W kości śródstopia znajdował się guz będący prawdopodobnie złośliwym nowotworem kości zwanym kostniakomięsakiem (osteosarcoma). Patologie te zapewne powodowały ból i utrudniały zwierzęciu normalne funkcjonowanie, jednak nie były one przyczyną jego śmierci.
Spis gatunków
| Bonapartesaurus | Cruzado-Caballero i Powell, 2017 |
| B. rionegrensis | Cruzado-Caballero i Powell, 2017 |
Bibliografia
Alarcón-Muñoz, J., Vargas, A. O., Püschel, H. P., Soto-Acuña, S., Manríquez, L., Leppe, M., Kaluza, J., Milla, V., Gutstein, C. S., Palma-Liberona, J., Stinnesbeck, W., Frey, E., Pino, J. P., Bajor, D., Núñez, E., Ortiz, H., Rubilar-Rogers, D. & Cruzado-Caballero, P. (2023). "Relict duck-billed dinosaurs survived into the last age of the dinosaurs in subantarctic Chile". Science Advances. 9 (24) doi:10.1126/sciadv.adg2456
Cruzado-Caballero, P., Lecuona, A., Cerda, I., & Diaz-Martinez, I. (2021). "Osseous paleopathologies of Bonapartesaurus rionegrensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Allen Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia Argentina". Cretaceous Research, 124, 104800 doi:10.1016/j.cretres.2021.104800
Cruzado-Caballero, P. & Powell, J. E. (2017). "Bonapartesaurus rionegrensis, a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America". Journal of Vertebrate Paleontology 37. 1–16. doi:10.1080/02724634.2017.1289381.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Quilmesaurus_hunting_Bonapartesaurus_version_2.jpg){kind=link}