Europelta

Autor:	Adrian Sztuba
Korekta:	Kamil Kamiński

---

Europelta
Długość	ok. 5m
Masa	1-1,5 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Hiszpania – prowincja Teruel (formacja Escucha)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 113 Ma wczesna kreda (wczesny alb)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Nodosauridae \ Struthiosauridae Struthiosaurinae
Rekonstrukcja europelty. Autor: IJReid. [4].

Wstęp

Europelta to rodzaj ankylozaura zaliczany do kladu Nodosauridae. Żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to najbardziej kompletny ankylozaur znaleziony w Europie.

Odkrycie i etymologia

Skamieniałości Europelta zostały znalezione w Hiszpanii, w pobliżu Ariño, dokładniej na terenie kopalni węgla Santa María. Nazwa rodzajowa została utworzona ze słów "Euro" (Europa) i "pelta" (tarcza). Nazwa gatunkowa - carbonensis - odnosi się do kopalni węgla, gdzie odnaleziono skamieniałości europelty.

Budowa

Odnaleziono dwa dość kompletne, lecz nieartykułowane okazy europelty - holotyp AR-1/10 oraz paratyp AR-1/31 (odnalezione kości zaznaczono na rysunku obok).

Czaszka miała długość ok. 37 cm i szerokość (w najszerszym miejscu) ok. 30 cm. W tylnej części nieco się ona zwężała, co w widoku grzbietowym nadawało jej charakterystyczny kształt gruszki. Podniebienie nie miało kształtu klepsydry, jak u innych nodozaurów.

Większość osteoderm nie była połączona ze szkieletem, przez co by porównać pancerz europelty z pancerzami innych ankylozaurów podzielono je na typy od "A" do "H". Osteodermy połączone z kośćmi znaleziono jedynie przy miednicy holotypu.

Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczonymi znalezionymi kośćmi. Autor: Scott Hartmann. [1].

Jak na ankylozaura europelta miała bardzo długą kość piszczelową (90% długości kości udowej). Jak u innych strutiozaurynów, kończyny tylne były stosunkowo długie, a biodra – umiarkowanie szerokie.

Rekonstrukcjaczaszki. Źródło: Kirkland i in., 2013. [2].

Systematyka

Europelta należy do kladu o nazwie Struthiosaurinae w obrębie nodozaurów. Należy do niego także Hungarosaurus i Struthiosaurus, a być może również Pawpawsaurus i Stegopelta. Wg analizy Ravena i i n. (2023) zwierzęta zaliczane tradycyjnie do nodozaurydów to w rzeczywistości przedstawiciele kilku osobnych kladów. Zob. więcej w Ankylosauria#Kladogramy.

Czaszka holotypu. Autor zdjęcia: Ghedoghedo. [3].

Odkrycie europelty pokazuje, że już we wczesnej kredzie do Europy dotarły pierwsze ankylozaury nie należące do Polacanthinae (lub Polacanthidae]]. "Wymiana" polakantynów na nodozauryny nastąpiła w tym samym czasie w Ameryce Północnej i Europie. Świadczy to o tym, że jeszcze wtedy nodozaurydy z obu kontynentów nie były od siebie odizolowane.

Spis gatunków

Europelta	Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel i Wiersma, 2013
E. carbonensis'	Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel i Wiersma, 2013

Bibliografia

Kirkland J.I., Alcalá L., Loewen M.A, Espílez E., Mampel L., Wiersma J.L. 2013. The Basal Nodosaurid Ankylosaur Europelta carbonensis n. gen., n. sp. from the Lower Cretaceous (Lower Albian) Escucha Formation of Northeastern Spain. PLoS ONE. 8 (12): e80405. doi:10.1371/journal.pone.0080405.

Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.