Europelta

Autor:	Adrian Sztuba
Korekta:	Kamil Kamiński

---

Europelta
Długość	ok. 5 m
Masa	1-1,5 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Hiszpania – prowincja Teruel (formacja Escucha)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 113 Ma wczesna kreda (wczesny alb)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora Ankylosauria Nodosauridae / Struthiosauridae Struthiosaurinae
Zrekonstruowany szkielet europelty. Fot. Turol Jones [4]

Wstęp

Europelta to rodzaj ankylozaura zaliczany do kladu Nodosauridae. Żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Hiszpanii. Jest to najbardziej kompletny ankylozaur znaleziony w Europie.

Odkrycie i etymologia

Skamieniałości Europelta zostały znalezione w Hiszpanii, w pobliżu Ariño, dokładniej na terenie kopalni węgla Santa María. Nazwa rodzajowa została utworzona ze słów "Euro" (Europa) i "pelta" (tarcza). Nazwa gatunkowa - carbonensis - odnosi się do kopalni węgla, gdzie odnaleziono skamieniałości europelty.

Budowa

Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczonymi znalezionymi kośćmi. Autor: Scott Hartmann. [1].

Odnaleziono dwa dość kompletne, lecz nieartykułowane okazy europelty - holotyp AR-1/10 oraz paratyp AR-1/31 (odnalezione kości zaznaczono na rysunku obok).

Czaszka miała długość ok. 37 cm i szerokość (w najszerszym miejscu) ok. 30 cm. W tylnej części nieco się ona zwężała, co w widoku grzbietowym nadawało jej charakterystyczny kształt gruszki. Podniebienie nie miało kształtu klepsydry, jak u innych nodozaurów.

Większość osteoderm nie była połączona ze szkieletem, przez co by porównać pancerz europelty z pancerzami innych ankylozaurów podzielono je na typy od "A" do "H". Osteodermy połączone z kośćmi znaleziono jedynie przy miednicy holotypu.

Jak na ankylozaura europelta miała bardzo długą kość piszczelową (90% długości kości udowej). Jak u innych strutiozaurynów, kończyny tylne były stosunkowo długie, a biodra – umiarkowanie szerokie.

Rekonstrukcja czaszki. Źródło: Kirkland i in., 2013. [2].

Systematyka

Europelta należy do kladu o nazwie Struthiosaurinae w obrębie nodozaurów. Należy do niego także Hungarosaurus i Struthiosaurus, a być może również Pawpawsaurus i Stegopelta. Wg analizy Ravena i i n. (2023) zwierzęta zaliczane tradycyjnie do nodozaurydów to w rzeczywistości przedstawiciele kilku osobnych kladów. Zob. więcej w Ankylosauria#Kladogramy.

Czaszka holotypu. Autor zdjęcia: Ghedoghedo. [3].

Odkrycie europelty pokazuje, że już we wczesnej kredzie do Europy dotarły pierwsze ankylozaury nie należące do Polacanthinae (lub Polacanthidae]]. "Wymiana" polakantynów na nodozauryny nastąpiła w tym samym czasie w Ameryce Północnej i Europie. Świadczy to o tym, że jeszcze wtedy nodozaurydy z obu kontynentów nie były od siebie odizolowane.

Spis gatunków

Europelta	Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel i Wiersma, 2013
E. carbonensis'	Kirkland, Alcalá, Loewen, Espílez, Luis, Mampel i Wiersma, 2013

Bibliografia

Kirkland J. I., Alcalá L., Loewen M. A, Espílez E., Mampel L., & Wiersma J. L. (2013). "The Basal Nodosaurid Ankylosaur Europelta carbonensis n. gen., n. sp. from the Lower Cretaceous (Lower Albian) Escucha Formation of Northeastern Spain". PLoS ONE. 8 (12): e80405. doi:10.1371/journal.pone.0080405.

Paul, G.S. (2024). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.